Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

estuariene natuur. Met een lex specialis werd de autonomie van de gemeenten opzij geschoven
om de aan Vlaanderen gegunde verdieping snel mogelijk te maken. Het Vlaams-Nederlandse
akkoord voorzag ook in natuurcompensatie en daarbij werkten top en basis, dat wil hier zeggen
gedeconcentreerde rijksdiensten, provincie, gemeenten, ideële en belangenorganisaties, wel
samen, 75 zij het dat het nationale bestuur na een specifieke prikkel voor de samenwerkende
sturing koos (zie cellen 3c en 3f).
In subparagraaf 5.3.2 is uitgelegd dat in algemene termen nationaal, gedifferentieerd
beleid van (facet en) sectoren representatief-democratisch is en dat locaal, integraal beleid
participatief-democratisch is. Het eerste geldt bijvoorbeeld voor de posities die de verschillende
departementen innemen ten aanzien van Vlaanderen: het Ministerie van VROM en het Ministerie
van BZK stimuleren per regio grensoverschrijdende samenwerking en transnationaal beleid,
terwijl het Ministerie van Verkeer en Waterstaat een aantal nationale dossiers tegelijk tracht af te
handelen. Het tweede geldt vooral voor de ROM-projecten langs het Kanaal van Gent naar
Terneuzen. Op regionaal schaalniveau zou één en ander met elkaar verbonden kunnen worden.
Provincies bleken niet steeds voldoende bevoegd om transnationaal beleid te voeren.
Vooral in fiscale en sociaal-economische systemen en bij havenbelangen (zie noot 20) stuitten
decentrale actoren op nationale competenties. Ook de speelruimte van de Directie Zeeland van
Rijkswaterstaat ten opzichte van de Haagse top van het directoraat-generaal bleek beperkt. Als
consequentie van het nationale ruimtelijk beleid dat zich toelegt op de Randstad is ‘regio op eigen
kracht’ makkelijker te accepteren indien niet tegelijkertijd de belangen van de regio door het
nationale bestuur ‘in gijzeling’ worden genomen ten behoeve van andere belangen en diplomatie.
Bovendien creëerden de provincies met hun optreden temidden van nationale en locale besturen
een eigen en wat gesloten reeks netwerken, terwijl hun rol nu juist een verbindende had kunnen
zijn.
Ambtsdragers en activisme (cel 3c)
Bij het kenmerk van representatie door politiek ambtsdragers is te noemen dat de formele
besturen de situatie beheersen en dat executieve bestuurders, met name ministers, commissarissen
der koningin/gouverneurs en burgemeesters, cruciaal zijn voor het verloop van interbestuurlijke
contacten. Bij het kenmerk van politieke participatie door particulieren is het optreden van ideële
en belangenorganisaties voor ‘groen-blauwe ruimte’ te noemen: boeren, vissers en
natuurbeschermers. In specifieke deelsituaties speelde ook het bedrijfsleven een rol in
beleidsvorming, met name actoren van chemie en vervoer. Individuele burgers spelen niet of
nauwelijks een rol.
De samenwerkende sturing rondom de Westerschelde die in cel 3b is genoemd, was
voor het nationale bestuur niet vanzelfsprekend. In december 2002 klaagden natuur- en milieu-
205