Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...
Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...
Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
9.6.2 Juridische beginselen<br />
Een eerste strategie houdt in het publiekrecht, met <strong>rechtsstaat</strong> en democratie, en het privaatrecht<br />
dichter bij elkaar te brengen. Dit is <strong>een</strong> parallelle schakeling. In de subparagrafen 5.3.2 en 5.3.3 is<br />
<strong>een</strong> horizontale werking van algemene beginselen van behoorlijk bestuur al ter sprake gebracht. 6<br />
De algemene beginselen van behoorlijk bestuur vullen de <strong>rechtsstaat</strong> aan nu het openbaar bestuur<br />
actiever is geworden en de executieve zeker niet louter de wetten tot uitvoering brengt. 7 Rechters<br />
hebben de beginselen geformuleerd om burgers tegen het openbaar bestuur te beschermen, niet<br />
all<strong>een</strong> omdat overheden sinds de twintigste eeuw vaker het pad van de burger kruisen maar ook<br />
omdat aan het individu meer waarde wordt toegekend. Tegen de achtergrond van<br />
individualisering is het minder aanvaardbaar dat <strong>een</strong> individuele burger er nadeel van ondervindt<br />
dat de staat omwille van <strong>een</strong> hoger belang deze of gene maatregel neemt. De ontwikkelde<br />
jurisprudentie is goeddeels gecodificeerd in de Awb. Met de algemene beginselen van behoorlijk<br />
bestuur en de codificatie daarvan heeft de representatieve democratie zichzelf gecorrigeerd.<br />
Juridische beginselen kunnen ook de participatieve democratie corrigeren. De algemene<br />
beginselen van behoorlijk bestuur hebben in principe g<strong>een</strong> horizontale werking. Van <strong>een</strong><br />
bestuursorgaan wordt ondermeer verlangd dat het zijn besluiten zorgvuldig <strong>voor</strong>bereidt, <strong>voor</strong>ziet<br />
van <strong>een</strong> draagkrachtige motivering en openbaar maakt. Van <strong>een</strong> raad van bestuur van <strong>een</strong><br />
stichting wordt dat niet wettelijk verlangd, dat zou <strong>een</strong> onaanvaardbare inmenging zijn. 8 Een trend<br />
van ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’ of ‘good corporate governance’ is toch waar te<br />
nemen. In kwaliteitszorg, transparantie en verantwoording heeft rechtsbescherming <strong>een</strong><br />
particuliere analogie. 9 Met klantenpanels is er ook <strong>een</strong> vorm van inspraak. Wanneer bedrijven en<br />
ideële organisaties veel greep hebben op het maatschappelijke verkeer en ook bijdragen aan<br />
beleidsvorming, dan worden meer ogen op hen gericht. In toenemende mate moeten de financiële<br />
administratie, de leiding van de organisatie, de sociaal-economische en de milieuhygiënische<br />
effecten van de bedrijfsvoering worden verantwoord. 10 Wanneer bedrijven en ideële organisaties<br />
hechten aan hun imago, wanneer de snelle veranderingen op de markt all<strong>een</strong> bij zijn te houden<br />
door op de <strong>voor</strong>keuren van consumenten (of donateurs) te anticiperen en wanneer aantrekkelijke<br />
locaties <strong>voor</strong> vestiging, hulp- en grondstoffen schaars zijn, dan is maatschappelijk verantwoord<br />
ondernemen ook <strong>een</strong> kwestie van eigen belang van particulieren.<br />
Lang niet alle verantwoordingspraktijken zijn wettelijk afgedwongen en zeker niet alle<br />
praktijken spelen zich af tussen de organisatie die verantwoording aflegt en <strong>een</strong> overheid.<br />
Werknemers, vakbonden, natuur- en milieu-organisaties, omwonenden en hun actiegroepen,<br />
consumenten en hun belangenorganisaties stellen even<strong>een</strong>s eisen aan bedrijven. Zulke eisen<br />
kunnen worden verwerkt in <strong>een</strong> serie juridische beginselen. Die beginselen zullen niet snel<br />
rechtsnormen worden, maar kunnen wel worden opgenomen in convenanten en privaatrechtelijke<br />
over<strong>een</strong>komsten. Zo kunnen <strong>een</strong> spoorwegbedrijf en reizigersorganisaties afspreken dat het<br />
239
Change language