Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

ordening en verkeer en vervoer, zodat bijvoorbeeld in de situatie Gent-Terneuzen de
waterschappen weinig in beeld kwamen. Voor een chronologisch onderscheid waren
arrangementen van representatie of participatie beslissend. Een financieel-economische analyse
zou onderscheid maken tussen t 0 waarop een investering van tweehonderd miljoen euro wordt
voorgesteld en t 1 waarop een investering van zevenhonderd miljoen euro wordt voorgesteld. In
dit onderzoek was bijvoorbeeld beslissend de overgang van publieke of interbestuurlijke
beleidsvoorbereiding naar publiek-private planvorming.
De identificatie van actoren en hun interacties en de verschillende beleidsthema’s die in
afzonderlijke dichtheden van interactie centraal staan, zijn gecombineerd tot actorenclusters.
Twee voorbeelden van actorenclusters zijn in de situatie Rotterdam Centraal het bestuurlijke
overleg van hoofdzakelijk het Ministerie van VROM, het Ministerie van Verkeer en Waterstaat en
de gemeente Rotterdam, dat in het kader van de nieuwe sleutelprojecten, en in de situatie Gent-
Terneuzen het ROM-project Kanaalzone Zeeuws-Vlaanderen van hoofdzakelijk de provincie,
gemeenten, bedrijven en omwonenden. In het chronologische verloop trokken steeds andere
clusters de aandacht.
Vanuit de notie van multilevel governance en de belangstelling voor procesverloop zijn
er in de situatieschetsen drie schaalniveaus te onderscheiden: nationale, regionale en locale
sturing. 72 In het zevende hoofdstuk komen het regionale en locale niveau meest naar voren en in
het achtste meest het nationale en regionale niveau. Vanuit de notie van procesarchitectuur is er in
de situatieschetsen veel aandacht voor de bestuurlijke arrangementen die al dan niet tijdelijk op
een ruimtelijke investering zijn gericht.
2.4.3 Bronnen
Christiaan Menting onderscheidde voor het reconstrueren van incidentele complexe
beslissingsprocessen documentanalyse, interviews en directe observatie als
onderzoeksmethoden. 73 Hier nam de onderzoeker uit documenten en aan de hand van (eerste)
interviews van voorname personen in het proces kennis van het beleidsproject en met die
informatie is het proces gereconstrueerd. Na vergelijking van de interviews en directe observatie
van interacterende actoren kon het nodig zijn om (medewerkers van) actoren nogmaals te spreken.
Ook indien de observatie niet het voortgezette beslissingsproces betrof, was deze nuttig omdat de
onderzoeker erdoor in aanraking kwam met organisatieculturen. Er had dus methodentriangulatie
plaats: er werden verschillende technieken gebruikt om gegevens te verzamelen met betrekking
tot de empirische situaties. 74 De situaties zijn beschreven, geanalyseerd en beoordeeld. Met de
derde stap in de situatieschetsen beperkt dit werk zich niet tot een bestuursetnografie die
processen in kaart brengt; om Leopold von Ranke te parafraseren: beschrijft hoe het eigenlijk
geweest is.
43