Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

tussen actoren, qua posities en inzichten, helpen om tegenstellingen te overbruggen. In de
openbaarheid komt de publieke opinie voort juist uit pluraliteit.
Zeeland lijkt bij uitstek een gebied waar stedelijkheid primair wordt afgezet tegen het
karakter van het platteland. Dan treedt in discussies het gekende onderscheid tussen stad en land
naar voren. In het spanningsveld van stad en land is woningbouw te zien als een bedreiging van
de open ruimte en worden nederzettingen (Doel) bedreigd door havens en industrieën. Een andere
zienswijze, noem het een laatmoderne maar in elk geval postindustriële invulling van
stedelijkheid, benadrukt minder die gekende tegenstellingen. Dan wijst stedelijkheid op
wooncomfort, dienstverlening en recreatie. De bouw van luxe woningen, de vestiging van
senioren en van creatieve professionals dragen bij aan de leefbaarheid van tot voor kort agrarisch
gebied. Een toename van die stedelijkheid zou Zeeland kunnen helpen om tegenstellingen tussen
economie en natuur te overwinnen.
Openbare ruimte toont de situatieschets vooral in geïnstitutionaliseerde politiek,
uitgebreid met corporatistische arrangementen. Het waren vooral klassieke overheden die een rol
speelden: provincies, nationale overheden en gemeenten. De ideële en belangenorganisaties van
werkgevers, boeren, vissers en voor natuur en milieu zijn geprofessionaliseerd en tonen, op het
regionale schaalniveau, nauwelijks grass-roots activiteit. Een brede openbaarheid of
burgerparticipatie toont de situatieschets in enkele (geïsoleerde) deelsituaties (zie cel 2c). De
fragmentatie van bestuurlijke arrangementen in de regio mag dan vanuit oogpunt van
doeltreffendheid en doelmatigheid voor de betrokken actoren geen probleem zijn (zie
subparagraaf 8.5.2), ze doet wel afbreuk aan transparantie van bestuur en werkt daarmee
drempelverhogend voor burgers.
Wellicht verbetert de Westerscheldetunnel de omstandigheden voor een vitale civil
society. Verbeteringen voor fysiek verkeer en communicatie kunnen de regionale samenleving
meer samenhang geven. Ook het gebruik (de promotie) van mooie, eenvoudig toegankelijke en
informatieve websites zoals van Westerscheldetunnel en ProSes, kan de openbaarheid versterken.
Een voorziening als het Tunnelcentrum, dat fungeerde als informatie- en ontmoetingscentrum
voor bezoekers aan de bouwwerf in Terneuzen, 82 vergt minder computervaardigheid maar
verlangt wel van mensen dat zij bereid en in staat zijn om de betreffende plek te bezoeken. 83 Een
alternatief voor een infocentum, een opschaling naar regionaal niveau, is een expositie met
voorlichter die de plaatselijke bibliotheken rondgaan. Dergelijke campagnes zijn niet alleen
denkbaar bij de realisatie van de tunnel. Sociaal-culturele activiteiten die de deelregio’s (eilanden)
overspannen, bieden zeker zoveel kans dat een platform wordt aangekleed tot een podium van
politiek handelen op regionaal schaalniveau.
209