Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

dan was dus de beurt aan echte uitvoerders. De tweede reden was dat het project onder leiding van een vorige
wethouder en met dS+V en OBR onvoldoende (financiële) realiteitswaarde kende. OBR had, naar verluidt, in
het verleden zelden of nooit zonder Gemeentewerken gewerkt aan vastgoedontwikkeling en dat nu was
besloten dat dS+V en OBR het project samen op zich zouden nemen was, bezien vanuit Gemeentewerken,
opmerkelijk. De nuchterheid van Gemeentewerken werd node gemist, bij wijze van spreken.
21
Rotterdammers over het Masterplan, Informatie- en inspraaktraject Rotterdam Centraal (2001) Nieuwsflits
Rotterdam Centraal, nr. 5, p. 2.
22
De aansturing van de NS biedt een treffend voorbeeld van sturing waarbij betrokkenheid van burgers of
particuliere organisaties cruciaal blijkt te zijn. Het ministerschap van Tineke Netelenbos werd niet in het minst
getekend door strijd om de zeggenschap over het doen en laten van de NS. De Tweede Kamer hield daarbij
druk op de ketel. Netelenbos’ opvolger Roelf de Boer werd eind 2002 door de Kamer gedwongen om de NS te
weerhouden van prijsverhogingen waarvoor het prestatiecontract en zeker de ervaren dienstverlening geen
ruimte zouden laten. De NS vroeg de minister om in ruil voor het afzien van prijsverhoging zelf af te zien van
de lang voorziene verhoging van de vergoeding voor gebruik van de infrastructuur. Daar ging de minister van
Verkeer en Waterstaat niet op in, hoewel De Boer toegaf dat de spoorwegen slecht onderhouden zijn; omwille
van zijn demissionaire status wilde de minister niet meer geld besteden aan onderhoud. Op het moment dat
president-directeur Aad Veenman slechte financiële jaarcijfers van NS Reizigers presenteerde (NS Vastgoed
compenseerde dat overigens), waarschuwde hij dat lage prijzen ten koste zouden gaan van de dienstverlening.
De staat bracht de NS voor de rechter en in die procedure kreeg de staat bijval van consumentenorganisaties
waaraan de NS had beloofd de prijzen niet te verhogen. De advocaat van de NS, aldus journaliste Japke
Bouma, merkte op dat consumentenorganisaties en ook Tweede Kamer externen zijn voor wat betreft de
overeenkomst tussen Ministerie en vervoerder en dat hun inmenging het zaken doen van een commercieel
bedrijft verstoorde. Toen de president van de Arrondissementsrechtbank ’s-Gravenhage in kort geding
uitspraak deed, bleek de positie van de consumentenorganisaties alleszins relevant: NS mocht de prijzen niet
verhogen, niet zozeer omdat het prestatiecontract dat verbiedt maar omdat het strijdig is met de belofte aan de
consumentenorganisaties. Opmerkelijk is dat die organisaties vooraf uit geldgebrek bijna besloten zich niet in
de procedure te voegen.
Voor het conflict over tarieven zie Kamer wil geen duurder treinkaartje, Minister is sceptisch (2002) NRC
Handelsblad, 29 november, p. 2; Minister mogelijk naar rechter voor lagere prijs NS (2002) NRC
Handelsblad, 10 december, p. 3; Minister De Boer dreigt NS met rechter, Als prijsverhoging doorgaat (2002)
NRC Handelsblad, 24 december, p. 3; Minister stelt NS in gebreke (2003) NRC Handelsblad, 7 januari, p. 3;
Alberts, J. & K. Berkhout (2003) Weg met het amateurkapitalisme, Felix Cohen van Consumentenbond over
marktwerking, NRC Handelsblad, 13 februari, p. 14; Geding van staat tegen NS 13 maart (2003) NRC
Handelsblad, 27 februari, p. 3; NS: snijden in dienstverlening (2003) Metro, 13 maart, p. 3; Verlies NS bij
passagiers loopt fors op, Vastgoed dempt winstval (2003) NRC Handelsblad, 12 maart, p. 15; Bouma, J.-D.
(2003) Strijd NS over fiat minister, NRC Handelsblad, 14 maart, p. 1; Bouma, J.-D. (2003) NS klem tussen
minister en treinreiziger, NRC Handelsblad, 14 maart, p. 2; Rechter verbiedt NS treinkaartje duurder te maken
(2002), NRC Handelsblad, 21 maart, p. 1; Bouma, J.-D. (2003) Rechter vindt dat NS belofte niet mag breken,
NRC Handelsblad, 22 maart, p. 8. Over spoorwegonderhoud zie De Boer wil weer eenheid op het spoor,
‘Mogelijk nieuwe holding’ (2002) NRC Handelsblad, 23 december, p. 3; Boric, T. & R. Spithorst (2003) NS
179