Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

worden getransformeerd (vernietigd) en die vraag leeft niet alleen bij de belanghebbenden op het
tracé. De verschillende achterliggende oriëntaties blijken ook met het verschil tussen
wederopbouw en stadsvernieuwing. Na de Tweede Wereldoorlog was het herstel van Nederland
een opgave van nationaal belang waar veel afzonderlijke kwesties of individuele belangen aan
ondergeschikt werden gemaakt, 58 waarmee staat en gemeenschap met elkaar in confrontatie
kwamen. In de stadsvernieuwing is evenwel het credo ‘bouwen voor de buurt’ naar voren
gekomen en werd de (nationale) energie gericht op het behouden en versterken van locale
karakteristieken. Zo kunnen staat en gemeenschap elkaar versterken.
De verhouding tussen staat en gemeenschap is voor wat betreft het ‘hoe’ van
overheidsoptreden als de verhouding tussen vorm en inhoud. Dat laatste onderscheid is het
discours van ruimtelijk beleid niet vreemd. Vanuit de ruimtelijke disciplines en het bedrijfsleven
is veelvuldig een pleidooi gehouden voor een ombuiging van ordenen en beheren naar
ontwikkelen. 59 Met de fundamentele herziening van de WRO nam de regering dat over.
Tegelijkertijd is de in subparagraaf 1.1.3 genoemde bestuurskundigen (de ‘samenwerkers’) wel
het verwijt gemaakt dat hun aandacht voor sociale interacties in het proces van beleidsvorming
ten koste gaat van de eigenlijke (de economische, de technische) inhoud van het beleid, 60 net
zoals juristen en niet in de laatste plaats ‘strenge’ bestuursrechters wel het verwijt wordt gemaakt
dat hun aandacht voor procedures ten koste gaat van het eigenlijke plan of project. Wanneer in
een project of een proces de vorm en de inhoud van het beleid (zoals procesrecht en planinhoud)
evenzeer aandacht krijgen, tegelijk of elk op het daartoe geëigende moment, dan wordt de afstand
tussen beide modellen overbrugd.
5.3.2 Top en basis (cel 3b)
Met de subparagrafen 5.1.1 en 5.1.2 is duidelijk geworden dat in het stelsel naar representatiefdemocratisch
model functionele differentiatie en centrale besluitvorming een plaats hebben
gekregen. 61 In het stelsel zijn evenwel ook decentrale beleidsprocessen te onderscheiden en
daarbij gaat er aandacht uit naar de verschijnselen van interbestuurlijke samenwerking en
integraal beleid. 62 Wanneer de samenhang in het beleid niet van bovenaf is gegeven, wordt die op
een lager schaalniveau gezocht. Beleidssectoren en bestuurslagen komen aan de orde in de
volgende drie alinea’s en daarna gaat de aandacht uit naar de Europese context van ruimtelijkbeleidsvorming
en naar de notie van gelijkheid in relatie tot toezicht.
Met betrekking tot beleidssectoren is te wijzen op het volgende. In het model van
representatieve democratie is het inherent aan de zo duidelijk mogelijke formulering en zeker
afbakening van bevoegdheden die worden gevorderd door rechtsstatelijkheid en ministeriële
verantwoordelijkheid, dat er in het optreden van het openbaar bestuur een vergaande functionele
differentiatie plaatsheeft. In ruimtelijk beleid komt dat tot uiting in het naast elkaar bestaan van
94