Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

ehoeve van de democratisch-rechtsstatelijke kwaliteit van het verdere project- of
procesmanagement.
Meer participatief-democratische legitimering kan behalve bij projecten ook worden
gecreëerd bij de reguliere organisaties voor beleidsuitvoering. Het kabinet kan worden
ingekrompen tot een kleinere ministerraad dan zijn huidige omvang. Tegelijkertijd kunnen wat nu
de ministeries zijn, of de directoraten-generaal, worden omgevormd tot departementen elk onder
leiding van een politiek ambtsdrager (onderminister of staatssecretaris) die ondergeschikt is aan
de ministerraad/het kabinet en die het parlement rechtstreeks verantwoording verschuldigd is. De
agentschappen en zelfstandige bestuursorganen kunnen eveneens dergelijke departementen onder
politieke leiding worden. De (kabinets)ministers leggen zich toe op strategische beleidsvorming,
op coördinatie en op hun rol bij wetgeving in formele zin. Er zou één minister voor Ruimte en
Mobiliteit kunnen zijn. De departementshoofden nemen alle operationele verantwoordelijkheden
op zich. De departementen maken hun bedrijfsvoering en beleid transparant (actieve openbaarheid
van bestuur), ze gaan wederkerige relaties aan met hun cliënten en ze laten grote opgaven over
aan genoemde projectorganisaties. Het is aan decentrale overheden om hun beleidsuitvoering naar
analogie van genoemde rijksdepartementen te organiseren. Provincies zouden de waterschappen
bijvoorbeeld een waarderings- en behoeftenonderzoek onder de bevolking kunnen laten
verrichten.
9.6.5 Ruimtelijk evenwicht
Een vierde strategie houdt in dat een ruimtelijk evenwicht wordt nagestreefd, bij afzonderlijke
opgaven en in het algemeen. Het is aan te bevelen dat een beleidsarena rondom een ruimtelijke
investering oog heeft voor verschillende betekenissen van ruimtelijke kwaliteit, voor zowel
ruimtelijke als vervoersnetwerken. Dat wil niet zeggen dat natuurbeschermers en omwonenden
een vetorecht krijgen bij de realisatie van weginfrastructuur. Idealiter wordt een wederzijdse
verrijking van waarden gerealiseerd, maar meestal is een keuze of tenminste prioritering
onvermijdelijk. Beleidsvorming door voornamelijk actoren die zich op stroom oriënteren kan
stuiten op ideeën van plaats die leven in de omgeving. Dat kan een reden zijn om die alternatieve
ideeën al vroeg in te brengen en te verwerken, bijvoorbeeld met burgerparticipatie. Dit is alleen
een optie indien de dominante actoren werkelijk open staan voor andere ideeën (zie ook
subparagraaf 9.4.3). De verwachting van een botsing kan ook een reden zijn om de actoren die
zich op plaats oriënteren op afstand te houden, waarbij dan voorlichting en rechtsbescherming van
groot belang zijn.
In het algemeen kan een ruimtelijk evenwicht worden nagestreefd door stedelijkheid,
pluraliteit en openbaarheid te behoeden voor eenzijdige ontwikkelingen. In het zesde hoofdstuk is
aangegeven dat repressief optreden in de openbare ruimte, de ontwikkeling van suburbane,
243