Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

Zo hebben enerzijds meedenkers al aangegeven prijs te stellen op bepaalde voorzieningen die het
nieuwe station kan omvatten, functies waarmee het voorzieningenniveau van hun wijk stijgt.
Anderzijds draagt het langzaam verkeer tussen Noord en stadscentrum bij aan de sociale
veiligheid van de stationslocatie. Ook de aanwezigheid van bewoners van nog te realiseren
appartementen draagt bij aan sociale veiligheid. Op minder optimistische toon kan in plaats van
synergie nog worden gesproken van inpassing van de infrastructuur.
Gaandeweg het proces zijn de kansen op de synergie die zich laat denken verminderd.
Vanuit het rijk is het beleid versmald tot een optimalisering van het station als terminal. Dat is het
beleid dat met een budget wordt ondersteund. Andere accenten voor het beleid zijn vervaagd. De
opzet van het NSP-programma stuurt wel nadrukkelijk aan op publiek-private samenwerking,
maar niet op burgerparticipatie. Hierachter gaat een inconsistentie schuil, aangezien het nationale
bestuur enerzijds in abstracto inspraak en zelfs participatie wenselijk acht en dat in de loop van
enkele decennia ook mogelijk heeft gemaakt met wetgeving, maar dat anderzijds die idee niet in
het volledige rijksoptreden in de situatie Rotterdam Centraal herkenbaar is. Het traject van
meedenken dat desondanks is gerealiseerd en zelfs de publiek-private samenwerking die stand
kwam, zijn niet verbonden met het bestuurlijke overleg tussen rijk en gemeente: participatie en
publiek-private samenwerking bleven beperkt tot de locale interacties. 23 Of de infrastructuur van
sporen en station naar tevredenheid van omwonenden wordt ingepast, moet nog blijken.
Top en basis (cel 3b)
Bij het kenmerk van centraliteit en hiërarchie is het nationale bestuur te noemen en daarvan met
name het departement van Verkeer en Waterstaat en dat van Financiën. Het kenmerk krijgt
invulling met de toetsende rol van de ministeries in het NSP-programma en met de greep van het
rijk op de spoorwegbedrijven (of het streven daarnaar). Bij het kenmerk van subsidiariteit en
horizontaliteit zijn alle actoren wel te noemen, maar het geldt vooral voor de locale actoren. Enige
strijd over de competenties van actoren op verschillende bestuurlijke schaalniveaus doet zich vaak
voor en was daarom ook in de situatie Rotterdam Centraal te verwachten.
Volgens het NSP-programma zijn de gemeenten de voornaamste actoren in de
herontwikkelingsprocessen. Daarmee zou de gemeente Rotterdam binnen het cluster van
bestuurlijk overleg in de ideale positie zijn om rijksbeleid en locale ideeën met elkaar te
verbinden. De gemeente beschikte evenwel niet over het benodigde budget. De middelen waren
overwegend van het rijk en bestemd voor de sector verkeer en vervoer. Aldus mocht de gemeente
woordvoerder zijn van locale plannenmakers wier ideeën werden getoetst aan financieeleconomische
noties en aan technische functionaliteit van (inter)nationale en regionale
vervoersnetwerken. Er is in de situatieschets nauwelijks sprake van intermediairs tussen top en
basis. Tussen het rijk en de gemeente Rotterdam speelden de Stadsregio Rotterdam of de
167