Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

van de middelen van een andere actor, middelen als geld, kennis en politieke steun, dwingt alle
publieke en private actoren om zich aan te passen, om samen te werken en om enige coördinatie
toe te laten. Bestuurlijke netwerken dienen om menselijke energie te bundelen en te richten op
kwaliteit voor nu en later. Gezien de maatschappelijke en de natuurlijke eisen, kort gezegd:
ruimtedruk, vergt dat innovatie. In beschouwingen worden innovatie en kwaliteit vaak gezocht in
samenwerking (zie subparagrafen 1.1.3 en 6.3.1).
Samenwerkende sturing houdt in dat ordening en allocatie plaatsvinden door
interbestuurlijke samenwerking, publiek-private samenwerking en burgerparticipatie. 48 Het begrip
governance als sturing in netwerken omvat die praktijken. Ten aanzien van interactie van actoren
is aan theorievorming en onderzoek gedaan binnen de handelingsgerichte benaderingen van de
rationele-keuzetheorie en de speltheorie en met het oog op netwerken of interactieregels. 49 Het
concept van beleidsnetwerken omhelst zowel beleid als organisatie. 50 Zolang beleid voornamelijk
intra-organisationeel wordt gevormd kan het aspect van organisatie probleemloos verondersteld
worden bij bestudering van beleid, maar toenemende interorganisationele beleidsvorming noopt
tot een heroriëntatie. 51 Beleidsnetwerken zijn ‘[…] sociale systemen waarbinnen actoren
interactie- en communicatiepatronen ontwikkelen, die enige duurzaamheid vertonen en gericht
zijn op beleidsproblemen of beleidsprogramma’s.’ 52 Vanuit die netwerken wordt een beleidsveld
gestuurd, zij het dat actoren daarbij verschillen qua probleemdefinitie, belangen, visie en
doelstellingen en qua beïnvloedingsmogelijkheden. Dat maakt dat de interactie- en
communicatiepatronen niet vrij zijn van strijd. 53 Netwerksturing omvat volgens Ron Cörvers ‘[...]
de sturingspogingen van een overheid die gericht zijn op het beïnvloeden van de onderlinge
afhankelijkheden tussen de bij een probleemcomplex betrokken publieke en private actoren
teneinde een gemeenschappelijke doelstelling te formuleren en realiseren.’ 54 Aan de typeringen
van beleidsnetwerken mag worden toegevoegd dat behalve organisaties ook individuen actoren
(kunnen) zijn en dat hier in plaats van besturen gesproken wordt van invulling en richting geven.
De essentie van een beleidsnetwerk is dat de actoren daarin elkaar in voortduring nodig hebben.
Het concept van een netwerk om aan te geven hoe beleid tot stand komt en hoe actoren
onderlinge relaties onderhouden, kan ook worden gebruikt om te spreken over bestuurlijke
organisatie. Volgens Frank le Clerq dient de bestuurlijke hiërarchie het veld te ruimen voor het
bestuurlijke netwerk. 55 Decentralisatie wijzigt de intensiteit van sturing maar wist de
hiërarchische lijnen niet uit. Wat er op het decentrale niveau gebeurt is meer bepalend voor de
vraag of er van een bestuurlijk netwerk kan gesproken worden. De bestuurlijke arrangementen
van agglomeraties, stadsgewesten en stedelijke zones hebben hun eigen positie met betrekking tot
ruimtelijke ordening en verkeer en vervoer. De bonte wereld van gezamenlijke commissies,
platformen en projectorganisaties, zowel op het opgerekte meso-niveau als binnen een stad zelf,
wacht een bestuurskundige exploratie. 56 Het lijkt wel duidelijk dat een overgang van hiërarchie
128