Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

Een spanning die in subparagraaf 1.2.1 ook al werd genoemd is dat grote bedrijven
misschien teveel macht krijgen bij publiek-private samenwerking, iets dat wellicht meer ten koste
gaat van de positie van burgers-consumenten dan ten koste van de positie van politici.
Samenwerking met bedrijven is onderhevig aan ‘linkse’ kritiek: ‘Governance en de hiermee
verbonden ruimtelijke herschalingsprocessen zijn politiek […] niet neutraal. Er kan worden
gesproken van een anti-democratisch centralisme met een sterk gepolitiseerde vorm van private
belangenarticulatie.’ 74 Over particuliere initiatieven ten aanzien van publieke voorzieningen
merkte Frank le Clerq het volgende op: ‘Het zijn voorbeelden die vragen om overheidshandelen
dat is gericht op het leggen en onderhouden van goede relaties in de beleidsnetwerken, en niet om
centrale transacties en hiërarchische verhoudingen. Mijn indruk is dat de projectgewijze aanpak
die in zwang is nu ook maatschappelijke, bestuurlijke en democratische kaders dient te krijgen.
Doelorganisaties voor de uitvoering van publieke en op de collectiviteit gerichte zaken moeten
aan de slag kunnen. Ze moeten ook bestuurlijk hun beslag krijgen, en een behoorlijke
democratische legitimatie.’ 75
De spanningen komen er in hoofdzaak op neer dat er in het rationele bestuur een
machtsevenwicht aanwezig wordt verondersteld en dat dit bij samenwerkende sturing minder
vanzelfsprekend is. Bij verschuivende posities kan een nieuw evenwicht worden gezocht.
Bijvoorbeeld de veronderstelde aantasting van de posities van volksvertegenwoordigers en van
burgers-consumenten bij publiek-private samenwerking kan worden beantwoord door publiekprivate
samenwerking nadrukkelijk te verankeren in het publiekrecht en door democratischrechtsstatelijke
waarden en normen te incorporeren in publiek-private arrangementen. 76 In het
eerste geval is te denken aan de nieuwe Wro of een volgende tranche van de Awb, in het tweede
geval is te denken aan een expliciete horizontale werking van de algemene beginselen van
behoorlijk bestuur. 77 In het negende hoofdstuk wordt aan oplossingsrichtingen meer aandacht
besteed.
5.3.4 Politieke partijen en pressiegroepen (cel 3d)
Van sturing door openbaar bestuur in samenwerking met ideële en belangenorganisaties wordt
wel gevreesd of gesteld dat het de beleidsvorming vertraagt. Nadat het electoraat de verhouding
tussen partijen en standpunten heeft bepaald, mag het aldus gelegitimeerde openbaar bestuur
doorzetten, zo is de idee. De totstandkoming van de eenheidsstaat maakte een eind aan politiek en
bestuur op zijn ‘elfendertigst’ dat de confederatieve Nederlanden kenmerkte. 78 Die winst zou met
uitgebreid maatschappelijk overleg verloren gaan. Johan Weggeman zag echter niet dat
zogenoemd polderen aan stroperigheid bijdraagt, in tegendeel eigenlijk. 79 Het doorzetten in de
beleidsvorming kan voorbijgaan aan interdependentie waarmee het openbaar bestuur dan op een
later moment toch geconfronteerd wordt.
98