Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

1 Het bestuur gaat uit van wat leden van de samenleving zelf willen en kunnen en het kent
daarbuiten geen maatstaven.
2 Het bestuur situeert zich zo dicht mogelijk bij de beleidsobjecten zelf. Het bestuur is breed
doordat het zich niet ontvouwt vanuit een centrum.
3 Individuele burgers, bedrijven en ideële organisaties voelen zich betrokken bij het beleid en
nemen deel aan de beleidsvorming.
4 Het bestuur biedt pressiegroepen de ruimte omdat hun medewerking essentieel is voor het
welslagen van beleid.
5 De kwaliteiten die nodig zijn voor het beleid berusten bij leden van de samenleving zelf. De
leden van de samenleving nemen zelfstandig of gezamenlijk hun verantwoordelijkheden op.
6 Het bestuur respecteert de zelfstandigheid van leden van de samenleving. De
maatschappelijke interacties worden door het bestuur gefaciliteerd en, zonodig, bijgestuurd.
De idee van een republiek blijkt in ruimtelijk-beleidsvorming uit de betekenis van een vitale
politieke gemeenschap. Daarbij is een vitale civil society de basis voor participatie: leden van de
samenleving willen en kunnen deelnemen aan beleidsvorming. Die participatie, het samen
handelen, is ook essentieel voor het welslagen van beleid omdat het vermogen tot handelen niet
alleen berust bij het openbaar bestuur, laat staan bij alleen het centrale bestuur. 57 Het openbaar
bestuur stelt zich daarom open voor zijn omgeving. Het besef van eigen verantwoordelijkheid bij
burgers en private organisaties en de samenwerking en de horizontale verantwoordingsrelaties in
de beleidsvorming tonen persoonlijk of actief vertrouwen.
5.3 Verhouding tussen de modellen
Nadat in paragraaf 5.1 representatieve democratie en in paragraaf 5.2 participatieve democratie
zijn onderscheiden in het stelsel van ruimtelijk-beleidsvorming, komt in deze paragraaf de
onderlinge verhouding van de twee democratiemodellen aan bod. Dat biedt stof voor de invulling
van kolom 3 in tabel 4 (zie paragraaf 5.4).
5.3.1 Staat en gemeenschap (cel 3a)
In de verhouding tussen enerzijds een abstracte staat en anderzijds een vitale politieke
gemeenschap is aan de orde hoe en vooral met welke rechtvaardiging overheidsoptreden ingrijpt
in het leven van mensen. Een rechtvaardigingsvraag kan worden gesteld bij grote projecten van
fysieke infrastructuur waartegen ‘parochiale’ protesten worden geuit, de Betuwelijn bijvoorbeeld.
Wie heeft er in een dergelijke situatie recht van spreken? Ook al wordt de goederenspoorlijn
grotendeels aangelegd in voormalig grasland langs een snelweg, toch speelt de vraag of omwille
van een Rotterdamse ambitie enkele van de meest idyllische plekjes van Nederland mogen
93