Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

6.2.1 Activiteitendomeinen
Ruimtelijke verschijnselen zijn vervlochten en complex. De analyse van die verschijnselen en het
ruimtelijk beleid zijn dat beslist ook. 36 Met de opname van ‘netwerken’ in enig begripsmatig
kader wordt erkend dat de samenleving door de enorme groei in het gebruik van apparaten
afhankelijk is geworden van het electriciteits-, water- en gasnet. 37 In het Westen krijgt menselijk
samenleven vorm in netwerken die de fysieke netten overstijgen, denk maar aan het begrip
‘kennisinfrastructuur’. Een analytisch raamwerk van netwerken kan bij vervlechting en
complexiteit behulpzaam zijn om processen inzichtelijk te maken. Dit raamwerk krijgt een drietal
dimensies. Met gebruikmaking van werk van Luca Bertolini en Tejo Spit en van Anja Zweedijk
en Zerline Serlie worden ruimtelijke en vervoersnetwerken voorgelegd. Vervolgens wordt uit de
bestuurskundige benadering van governance als sturing in netwerken het concept van bestuurlijke
netwerken overgenomen.
Ruimtelijke en vervoersnetwerken
In hun vergelijkende studie naar herontwikkeling van stationslocaties concentreerden Bertolini en
Spit zich op de concepten van knoop en plaats. 38 Hun knopen, en daarmee netwerken, hebben
twee connotaties. Zij beschouwden het treinstation ten eerste als knoop in transportnetwerken.
Ten tweede wordt het station wel als knoop in sociaal-economische netwerken beschouwd, maar
dit blijft volgens de auteurs meer een veronderstelling. Zij waarschuwden namelijk dat het
sociaal-economische potentieel van een vervoersknoop niet noodzakelijk verwerkelijkt wordt.
Bertolini en Spit definieerden ‘plaats’ als ‘[…] all the built and open spaces, together with the
activities they host, contained within the perimeter designed by a “walkable radius” centred on the
railway station building, as amended to take account of case-specific phsysical-psychological,
functional-historical and development features.’ 39 De auteurs gaven aan dat er verscheidene
pogingen zijn gedaan om een integrale typologie van stationslocaties op te stellen. ‘However, a
central problem is that approaches tend to be based on either a node or a place perspective, and
rarely account for process and institutional variables. […] an integrated framework of analysis
would have to comprise both node and place variables, but also process and context factors. In
order to complete such a framework, the latter two factors must be understood.’ 40 Een alternatief
voor danwel aanvulling op knoop en plaats is een raamwerk dat bereikbaarheid en dienstverlening
centraal stelt. Anja Zweedijk en Zerline Serlie construeerden inderdaad zo een knoop/plaatsmodel
voor stationslocaties. 41 Daarbij vergeleken zij het ene treinstation met het andere, waardoor
het station een van de omgeving geïsoleerd verschijnsel blijft. Zweedijk en Serlie
operationaliseerden de concepten van knoop en plaats met bereikbaarheid. Die bereikbaarheid is
niet meer dan de ervaring van het transportnetwerk ter plaatse. Hun knoop/plaats-model kan nog
125