Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

zijn, verloopt niet steeds naar wens. In reactie daarop wordt er in de beleidspraktijk en in de
bestuurskunde gezocht naar een sturing en naar samenwerkingsvormen die beter zijn toegesneden
op de toegenomen vervlechting en complexiteit. 3 Volgens diverse bestuurskundige auteurs kent
deze zoektocht twee verschillende varianten van een probleemdefinitie en een oplossingsrichting. 4
1.1.2 Rationalisering
De eerste variant van een probleemdefinitie en een oplossingsrichting heeft een technisch-
rationeel karakter. Deze benadering is erop gericht de organisatie van de maatschappelijke sturing
verder te rationaliseren. Het vertrouwde denken benadrukt ondermeer objectiviteit, een scherpe
afbakening van bevoegdheden, een eenduidige formulering van opdrachten en een heldere relatie
tussen doelen en middelen als aspecten van goed bestuur. 5 Onduidelijkheden hebben een groot
aandeel in het probleem en de oplossing wordt gezocht in het verder scheiden van actoren en
processen. 6 Het vertrouwde denken lijkt, zonder van die beroepsgroepen een karikatuur te willen
maken, bij uitstek het domein van ingenieurs, ondernemers en juristen. Met die beschouwing kan
moeizaam bestuur inzake ruimtelijke ontwikkeling worden toegeschreven aan een gebrekkige
technische rationaliteit. Dan wordt wel gezegd dat overleg en besluitvorming met betrekking tot
ruimtelijk beleid te traag verlopen doordat er teveel actoren bij betrokken zijn en doordat veel van
die actoren geen positieve maar een negatieve bijdrage leveren aan een beoogde ruimtelijke
investering. Inspraak, rechtsbescherming en autonomie zijn als voorzieningen voor burgers en
decentrale overheden zo gegroeid dat er inmiddels ook in dit opzicht sprake is van een crisis van
de verzorgingsstaat. 7 Kortom, de ruimtelijk-beleidsvorming zou te stroperig zijn. In Nederland
realiseren regering en parlement dan ook diverse wetswijzigingen om de duur van procedures in
te korten en om de hindermacht van decentrale overheden, burgers en particuliere organisaties te
beperken.
Voor de herontwikkeling van station Rotterdam Centraal en omgeving kan
rationaliseren inhouden dat het rijk het initiatief neemt omdat het belang van de investering de
locatie overschrijdt. Dan wordt het project in interdepartementaal overleg gedefinieerd, waarbij de
gemeente en de spoorwegbedrijven gehoord worden. Nadat het project geformuleerd is, staat het
rijk private investeerders toe om een aanbod te doen om een deel van het project voor hun
rekening te nemen. Omwonenden en locale ondernemers genieten rechtsbescherming maar
krijgen geen rol in de formulering en uitvoering van het project.
Voor de regionale ontwikkeling van Gent-Terneuzen kan rationaliseren inhouden dat
alle grensoverschrijdende interactie tussen de publieke actoren via de nationale bureaucratieën
verloopt; het buitenlands beleid van soevereine staten wordt immers gevoerd door hun regeringen.
Succesvolle ontwikkeling wordt gezocht in de eigen kracht van de sectoren en dat veronderstelt
groei van de havens naast uitbreiding van de weginfrastructuur naast handhaving van
17