Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

estuur of ruimtelijke planning volgen die lijn. Zo functioneren er tal van interactieve
projectgroepen, buurtoverleggen, klankbordgroepen, bewonerscommissies enzovoorts die zijn
opgericht en/of worden gesteund of die tenminste worden erkend door een (locaal) bestuur. Het
corporatisme dat in het Nederlands stelsel van sociaal-economisch beleid herkenbaar was en
wellicht nog is, is uitgebreid tot een zogenoemde groene polder. 53 Zo hebben natuur- en milieuorganisaties
toegang gekregen tot de Sociaal-Economische Raad (zie ook noot 42).
5.2.5 Vitale civil society (cel 2e)
Een vitale politieke gemeenschap is om te beginnen een vitale civil society van waaruit burgers en
private organisaties kunnen en willen deelnemen aan politiek en bestuur. In subparagraaf 5.2.2 is
reeds opgemerkt dat een vitale civil society een groot potentieel tot zelfregulering kent. Een
voorbeeld van particuliere actoren die zelf verantwoordelijkheid opnemen, vormt het
maatschappelijk verantwoord ondernemen van grote bedrijven als iets dat bijdraagt aan duurzame
ontwikkeling. Hetzelfde kan worden gezegd van afvalscheiding, energie- en waterbesparing door
huishoudens. Een voorbeeld van gezamenlijk handelen is het gebruik van een deelauto, of het nu
gaat om enkele buren die samen een auto kopen of om een bedrijfsmatig product waar mensen
een abonnement op nemen. De leden van de samenleving richten zich niet alleen op het
collectieve, zij nemen uiteraard ook de behartiging van hun meer alledaagse belangen ter hand.
Bij de deelauto gaat meer milieuvriendelijk autogebruik samen met een kostenbesparing.
Een samenleving waarin ‘zelf doen’ een voorname plaats inneemt, veronderstelt een
zeker welvaartspeil en educatieniveau van de bevolking, ook een zekere moraliteit en cohesie.
Een voorbeeld is dat burgers de competenties hebben om hun eigen huis te bouwen, casu quo om
de nodige vergunningen te verkrijgen en om een architect en bouwbedrijf aan te sturen. Dan is het
niet meer dan passend dat staatssecretaris Johan Remkes krachtig de wens uitte dat bij
woningbouw meer particulier opdrachtgeverschap zou plaatshebben. 54 Daar waar mensen
individueel of als private organisatie tekortschieten in competentie of gewoonweg onvoldoende
tijd tot hun beschikking hebben (ter beschikking stellen) om iets zelf te doen, is een overheidstaak
nog geen vanzelfsprekendheid. Er kan immers zonder tussenkomst van het openbaar bestuur hulp
of ondersteuning worden geboden. In het geval van een ‘zelfbouwer’ kan een commercieel
intermediair de realisatie van de woning ter hand nemen.
Wanneer mensen bij de inrichting van de samenleving zelfstandig handelen dankzij hun
competenties en de ruimte die zij behouden of krijgen, heeft dat pluriformiteit als consequentie.
Mensen kiezen bijvoorbeeld niet dezelfde elementen ter versiering van hun straatbeeld, dezelfde
kleur verf voor hun huis. Mensen die erg hechten aan hun individualiteit is het ook een gruwel dat
anderen, functionarissen of instanties, vormen aan hen opleggen. In een participatieve democratie
91