Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

Vlissingen, met of zonder Gent?). Daarnaast laat de minder intensieve samenwerking in de
buitenste halve ring ruimte voor meer zelfstandig (eigenzinnig) optreden van de wereldhavens
Rotterdam en Antwerpen. Een evenwichtige verhouding tussen ruimtelijke en vervoersnetwerken
is te realiseren middels een krachtiger bestuurlijk netwerk: ten eerste door concentratie op de
binnenste halve ring Gent-Terneuzen-Vlissingen, ten tweede door betere steun van het rijk in
vooral het overleg met het Vlaamse Gewest, ten derde door intensievere communicatie en
samenwerking tussen de verscheidene arrangementen op regionaal schaalniveau en ten vierde
door aanvulling van representatief-democratische beleidsvorming met participatie. Die
participatie biedt kansen op een krachtiger regionale identiteit en integratie en op substantiële
publiek-private samenwerking, van waaruit toekomstwaarde gerealiseerd kan worden.
8.6 Besluit
De situatieschets toont dat het openbaar bestuur enkele en losse aanzetten maakte tot participatief-
democratische beleidsvorming en dat burgers en bedrijven daar nauwelijks, of toch niet op
regionaal niveau, op ingingen. De representatieve democratie is wel uitgebreid met
corporatistische arrangementen, met representanten van industrie, landbouw, visserij, natuur en
milieu. De weinig vertakte bestuurlijke netwerken missen wellicht kansen om spanningen tussen
ruimtelijke en vervoersnetwerken, hier vooral als botsing van maritiem-industriële economie en
estuariene ecologie, te verminderen (vergelijk de ROM-projecten). Zelfs al zijn de
omstandigheden voor publiek-private samenwerking om realisatie van fysieke infrastructuur in
het dunbevolkte Zeeland ongunstig, meer vertrouwen vanuit samenwerkende sturing stimuleert
innovaties die het conflict tussen economie en natuur kunnen verminderen. Zulke innovaties
kunnen betrekking hebben op de omslag naar een postindustriële economie, maar ook
verbeteringen in de logistiek inhouden. Voor dit laatste is de gezamenlijke inzet van haven- en
andere vervoersbedrijven noodzakelijk. Dat kan een eerste speerpunt zijn van samenwerkende
sturing en een krachtiger bestuurlijk netwerk. De (haven)samenwerking kan beginnen in Gent,
Terneuzen en Vlissingen en van daaruit groeien in sectoraal en geografisch opzicht. Het mag dan
niet zo zijn dat nationale overheden de regionale beleidsvorming remmen.
De ruimtelijke context van beleidsvorming heeft in de situatie van Gent-Terneuzen een
dubbele betekenis. Ten eerste leven er oriëntaties die minder sterk zijn maar verder vergelijkbaar
zijn met die in de situatie Rotterdam Centraal: in de repre-sentatieve democratie worden een
vervoersnetwerk en stroom begunstigd, terwijl in de participatieve democratie een ruimtelijk
netwerk en plaats begunstigd worden. Ten tweede biedt de regio met de identiteit van de
bevolking aan weerszijden van de grens en met de grootte van het Gentse verzorgingsgebied (dat
Zeeuws-Vlaanderen omvat) een potentieel dat nog nauwelijks wordt aangesproken: het bevestigen
213