Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

Voor zowel het NSP-beleid als het functioneren van de Stadsregio Rotterdam heeft de
gemeente Rotterdam een cruciale positie. Het NSP-beleid wil dat in elk van de zes stedelijke
opgaven de gemeente het voortouw neemt. In de situatie van Rotterdam Centraal verliepen de
interacties tussen het rijk en de alliantie dan ook via de gemeente. Op de beleidsvorming van de
Stadsregio Rotterdam drukt de gemeente Rotterdam een zwaar stempel. Zo wordt veel van het
voorbereidende of uitvoerende werk door de regio overgelaten aan het Rotterdamse gemeentelijke
apparaat. Ten tijde van de planvorming door de alliantie was een Rotterdamse wethouder degene
die in het dagelijks bestuur van de Stadsregio Rotterdam de investeringsopgave in zijn
portefeuille had, hetgeen er ook aan bijdroeg dat de regio geen (pro)actieve rol speelde. Voor de
beïnvloeding van het rijk wanneer daar gewerkt werd aan de vijfde nota over de ruimtelijke
ordening en aan het nationaal verkeers- en vervoersplan, maakten Amsterdam, Rotterdam, Den
Haag en Utrecht gebruik van een nieuw en eigen arrangement, niet van de bestaande bestuurlijke
arrangementen op regionaal schaalniveau: de vier steden namen het initiatief tot de Vereniging
Deltametropool. De campagne van de Deltametropool nam de besturen op grond van de Kaderwet
bestuur in verandering, ook van de Stadsregio Rotterdam, als het ware de wind uit de zeilen. 8 Op
een later moment in het proces, wanneer de investering in met name RandstadRail meer concreet
werd, trad de Stadsregio Rotterdam toch naar voren. Het belang van de gemeente berust niet
alleen op rijksbeleid en interbestuurlijke samenwerking, maar zeker ook op het gegeven dat de
(deel)gemeente de eerste en vaak de enige overheid is met wie burgers substantieel interacteren.
De gemeente wordt op diverse wijzen benaderd door haar bevolking en in de situatie Rotterdam
Centraal bood de gemeente burgers ook formeel inspraak. De interacties met de bevolking waren
breder gedurende de planvorming door de alliantie: de vier partners nodigden gezamenlijk
omwonenden en reizigers uit om mee te denken. Omwonenden stellen vooral belang in de
leefbaarheid van hun residentiële buurten, maar zij bleken ook bereid en in staat om in bredere zin
mee te denken.
Gedurende 1998-2001 was er een zogenoemde alliantie in Rotterdam. De gemeente
werkte aan een masterplan voor de herontwikkeling met NS Vastgoed, namens de verschillende
NS-onderdelen, 9 en met de private investeerders ING en Rodamco. Het NSP-beleid vereist hoe
dan ook publiek-private samenwerking. 10 Voor elk van de vier partners was het van belang dat zij
door de herontwikkeling hun imago zouden versterken. 11 Tot spijt van Rotterdam weigerde het
rijk om toe te treden tot de alliantie en mede-opdrachtgever te worden van het masterplan. 12 Het
rijk beperkte zich tot technisch advies aan locale planners en tot periodiek bestuurlijk overleg met
de gemeente. De planvorming binnen de alliantie en de interacties met omwonenden werden
vanaf maart 2000 gefaciliteerd door het Projectbureau Rotterdam Centraal dat de vier partners
daartoe instelden.
156