Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

‘amenderende moties’. Het nationaal milieubeleidsplan kent een facultatieve parlementaire
beraadslaging; gaat een Kamer over tot beraadslaging dan wordt de inwerkingtreding opgeschort
en ingeval van parlementaire behandeling zijn de gevolgtrekkingen van invloed op de werking
van het plan. 29
Rechtsnormen zijn ook op decentraal niveau van groot belang en vaak bepalend voor
het ruimtelijk beleid. Het stelsel kent het bestemmingsplan een centrale plaats toe en bij de
vaststelling daarvan is de gemeenteraad betrokken. Dat in principe op locaal niveau over de
ruimtelijke inrichting wordt besloten, bevordert de kenbaarheid van en het draagvlak voor de
regels. Het locale bestuur wordt immers geacht dicht bij de burgers te staan. 30 Zie verder
subparagraaf 5.3.6.
5.1.7 Representatief-democratische ruimtelijk-beleidsvorming
In het stelsel van ruimtelijk-beleidsvorming zijn, kort gezegd, de volgende kenmerken van
representatieve democratie te onderscheiden.
1 Het bestuur handelt neutraal, objectief, op wetenschappelijke gronden en gedisciplineerd.
Wettelijk verankerde planning is daartoe de geëigende weg.
2 Het rijk heeft het hoogste gezag. Omwille van eenheid, rechtmatigheid, doeltreffendheid en
doelmatigheid van beleid oefent het rijk toezicht uit over lagere besturen en handhaaft het de
rechtsnormen.
3 Het primaat in de beleidsvorming berust bij executieve en volksvertegenwoordiging.
Executieve politiek ambtsdragers leiden de beleidsuitvoering door het ambtelijke apparaat en
leggen hierover verantwoording af aan de volksvertegenwoordiging.
4 De politieke wilsvorming wordt geïnitieerd door politieke partijen. Alle politiek
ambtsdragers zijn partijgebonden.
5 De expertise die nodig is voor het beleid berust bij het openbaar bestuur, met name bij het
ambtelijke apparaat en de instituties in het verlengde daarvan.
6 Omwille van de rechtsstatelijkheid houdt besturen in dat beleid met wetgeving wordt
geïmplementeerd. De rechter oordeelt over de juistheid van die implementatie.
De rechtsstatelijkheid van ruimtelijk-beleidsvorming blijkt uit het belang van wetgeving en uit de
rechtsbescherming die de wetgeving biedt. Rechters, volksvertegenwoordigers, executieve
politiek ambtsdragers, ambtenaren en burgers hebben vaste en verschillende, dus gescheiden,
posities. Tussen die posities spelen hiërarchie, verticale verantwoording en positiegebonden of
passief vertrouwen. Dit laatste wil zeggen dat vertrouwen tussen actoren vanzelfsprekend is, het is
immers geïnstitutionaliseerd. Het democratische karakter van de ruimtelijk-beleidsvorming blijkt
uit de posities van (verkozen) politiek ambtsdragers en politieke partijen. Kiesrecht,
rechtsbescherming en inspraak vormen garanties voor de burger. De in paragraaf 3.1 genoemde
85