Kronikarz a historyk Atuty i słabości regionalnej historiografii

i rozpowszechnieniu wizerunku cystersa­nosiciela cywilizacji 46 . Versus
Lubenses należy uznać za należący do tego nurtu przykład cysterskiej
autopropagandy.
Dla nas najistotniejszy jest jednak inny, choć bezpo rednio z nim po­
wiązany, aspekt tego dziełka. Znalazł się w nim opis Śląska, krainy,
w której mnisi lubiąscy się osiedlili. Zredagowano go w tonie ironiczno­kpiącym.
Chociaż Lubiąż miał mieć jeszcze rzymskie korzenie,
w ród „rozkoszy” (delicie), które pierwsi mnisi w nowej dla siebie krainie
zastali, autor Versus Lubenses wymienił pozbawione gospodarzy,
pokryte lasem ziemie. Brakowało tam miast, a w pobliżu grodów na
otwartym polu znajdowały się targi, niezagospodarowane pola i kaplice.
Mieszkańcy tych ziem, polski lud (gens Polonie), byli ubodzy i leniwi.
Do orki piaszczystych gleb używali drewnianych radeł, potrafili jednak
zaprzęgać do nich krowy lub woły, których wypasem się też trudnili.
Brakowało im soli, żelaza, pieniądza, dobrych ubrań i butów. Zmiana
tej sytuacji nastąpiła wraz z przybyciem i działaniami cystersów. To oni
ciągnęli na Śląsk niemieckich kolonistów i przeobrazili całą tę ziemię
i to ich pot sprawił, że później można już było tu żyć bez utrudzenia.
Niezależnie od wielkiej dyskusji historiograficznej, która rozwinęła
się wokół wiarygodno ci i tendencyjno ci Versus Lubenses, podkre ­
lenia wymaga fakt zupełnie odmiennego niż dotychczas spojrzenia
46 Zob. prace cytowane wyżej w przyp. 41. Ponadto R. Bartlett, Tworzenie Europy. Podbój,
kolonizacja i przemiany kulturowe 950-1350, tłum. G. Waluga, Poznań 2003, s. 236.
Tradycja
Wojciech Mrozowicz
Początki ląskiej
historiografii
regionalnej