Kronikarz a historyk Atuty i słabości regionalnej historiografii

jum katolickim w 20. latach XIX w. uczniowie IV klasy gramatycznej
otrzymywali na zadanie sporządzenie opisu swej miejscowo ci rodzinnej,
przy czym jednym z punktów była jej historia. Odpowiedzi były
przeważnie skromne, najwięcej uczniowie wiedzieli o Cieszynie, ale
i w tym przypadku ich wiedza (powielająca zapewne zasób informacji
samego nauczyciela na ten temat) ograniczała się do dat zajęcia miasta
przez Szwedów w 1645 r., zdobywania zamku przez wojska cesarskie,
cyklu epidemii i pożarów od 1570 do 1789 r. Bez wyjątku natomiast pisali
o pochodzeniu nazwy Cieszyna, o jego początkach w 810 r. i założycielu,
księciu Kazimierzu 55 . Nietrudno zauważyć, że zasób informacji
koresponduje z nakre lonym wyżej „modelem” wiedzy o cieszyńskiej
przeszło ci.
7. Zarówno kronika Früschmanna, jak i wywodzące się z niej rękopi ­
mienne teksty pisane były w języku niemieckim, były więc dostępne
przede wszystkim miejskiemu, lepiej wykształconemu czytelnikowi.
Jednak zbiór informacji, roboczo okre lony mianem „Kroniki Cieszyńskiej”,
już w XVIII w. nie tylko trafił do uboższych warstw społecznych,
w większo ci używających języka polskiego, ale zaczął też „żyć własnym
życiem”. Dowodzą tego zachowane zabytki pi miennictwa chłopskiego.
Z reguły kojarzy się je przede wszystkim z osobą Jury Gajdzicy
z Cisownicy, który został uznany za najstarszego chłopskiego
55 KCC, Szersznik, sygn. DD VIII 42; tamże DD VIII 15/2.
Tradycja
Janusz Spyra
Od Tilischa
do Kaufmanna
i Gajdzicy