Kronikarz a historyk Atuty i słabości regionalnej historiografii

szych warstw społecznych na Śląsku Cieszyńskim. Sfera to dotąd nieprzebadana,
m.in. dlatego, że jej materialnym ladem są przede wszystkim
ulotne teksty, zapisywane na luźnych kartkach papieru, a przez to
ulegające szybkiemu zniszczeniu. Tylko nieliczne z nich ocalały, głównie
dzięki temu, że były stale przepisywane (z horrendalnymi czasem
pomyłkami), ale także zmieniane i uzupełniane przez kolejnych „przepisywaczy”.
Wiele takich tekstów z różnych chłopskich zapi ników
zebrał Jan Broda, niektóre omawiając w swoich publikacjach 59 . Rozpatrywał
je jednak w oderwaniu od historycznego kontekstu, traktując
je przeważnie jako samodzielne dzieła osób, w których posiadaniu się
znalazły. W istocie za większo ć tych tekstów należy do jednej tradycji,
której początków szukać należy w zestawieniu Früschmanna.
Interesujący jest przede wszystkim zachowany w zbiorach Szersznika
tekst pt. „Extract z Kroniky Tiessynske”, który jest niczym innym
niż czeskim przekładem omawianej kroniczki „Etwas aus der Chronick
von Teschen”, opartej na edycji Früschmanna 60 . Podstawowa
czę ć „Extractu” obejmuje lata 810­1720 i jest przepisana wyrobioną
59 J. Broda, U otwartych drzwi kultury na Śląsku Cieszyńskim, cz. 4: Pamiętniki chłopskie,
„Pielgrzym Polski”, 1959, nr 12, s. 137­139; tenże, Zapi niki chłopów ląskich,
„Regiony”, 1978, nr 1, s. 58­90.
60 KCC, Szersznik, sygn. DD IX 21/5. Tekst zawiera uzupełniające informacje, które
znajdują się w „Etwas aus der Chronick von Teschen”, a których nie ma u Früschmanna,
np. o odlaniu dzwonów w 1552 r.
Tradycja
Janusz Spyra
Od Tilischa
do Kaufmanna
i Gajdzicy