Kronikarz a historyk Atuty i słabości regionalnej historiografii

ęką kancelaryjną, pismem typowym dla tego okresu. Na końcu jednak
dopisano, inną już, nie tak wprawną ręką, informację o pożarze Cieszyna
z 1789 r. w niewprawnej miejscowej gwarze polskiej. W cało ci
omawiany tek cik powstał w końcu XVIII w., być może już na potrzeby
mieszkańców podcieszyńskiej wsi. Przekład czeski zapewne został dokonany
wcze niej, język ten był przecież urzędowym w księstwie cieszyńskim.
W każdym razie na przełomie XVIII i XIX w. „Cieszyńska Kronika”
trafiła w ręce Polaków, wkrótce potem została w cało ci przetłumaczona
z języka czeskiego na polski. W tym samym czasie dokonała się
kolejna ważna zmiana, bowiem dotychczasowe zestawienie zostało
w rodowisku ewangelików, zapewne z Cieszyna, uzupełnione o znaczną
ilo ć informacji dotyczących dziejów protestantyzmu. Związane
to było m.in. z faktem, że znajomo ć pisma i języka w ród protestantów
była powszechna, umacniana przez tradycję domowego nauczania
w oparciu o czytanie Biblii i innych tekstów. Już w XVIII w. synowie
z protestanckich chłopskich rodzin mogli uczęszczać do ewangelickiej
szkoły przy Ko ciele Jezusowym 61 , a pamięć o skomplikowanej i bolesnej
przeszło ci protestantyzmu na Śląsku Cieszyńskim była stale przekazywana
w drodze rodzinnej tradycji.
61 W. Gojniczek, Gimnazjum Ewangelickie w Cieszynie a elity społeczno ci protestanckiej
na Śląsku Cieszyńskim (1709-1781), (w:) Książka – biblioteka – szkoła w kulturze Śląska
Cieszyńskiego…, s. 116­132, zwł. s. 127.
Tradycja
Janusz Spyra
Od Tilischa
do Kaufmanna
i Gajdzicy