Kronikarz a historyk Atuty i słabości regionalnej historiografii

cie Korony przez Jagiellonów, przy jednoczesnym osłabieniu Korony
czeskiej umożliwiło zmiany na granicy wschodniej. W 1442/3 r. biskup
krakowski Zbigniew Ole nicki kupił Księstwo Siewierskie (jako
państwo biskupie dotrwało do 1790 r., kiedy to posłowie Sejmu Wielkiego
dokonali jego inkorporacji do Królestwa Polskiego), w 1454 r.
król Kazimierz Jagiellończyk Księstwo O więcimskie, a w 1494 r. Jan
Olbracht Księstwo Zatorskie. Ustaliła się wówczas wschodnia granica
Górnego Śląska wzdłuż biegu rzek: Biała – Wisła – Przemsza – Brynica.
Była to jednocze nie granica polityczna, oddzielająca Święte Cesarstwo
Rzymskie Narodu Niemieckiego (którego czę cią składową Śląsk stał
się formalnie od 1348 r.) od Rzeczypospolitej. Granica diecezji nadal
przebiegała jednak inaczej. Do 1821 r. ziemie wcielone w XII w. do
władztwa Mieszka Plątonogiego tworzyły integralną czę ć diecezji krakowskiej.
Na przełomie XV i XVI w. pojawiają się pierwsze mapy Europy,
na których znalazło się okre lenie Śląsk i odznaczone zostały wyraźnie
dzielone politycznie dwie czę ci dzielnicy: Dolny i Górny Śląsk. Ten
pierwszy w okresie habsburskim XVI­XVII w. obejmował pięć księstw
i dwa tzw. wolne państwa stanowe 35 .
Wspomniane już zmiany administracyjne w okresie pruskim: podział
na powiaty (w 1742 r.) i rejencje (w 1815 r.) stworzyły podstawę do
cisłego rozgraniczenia granic Górnego Śląska, nazywanego tak jedy-
35 Por.: P. Greiner, Zarys… s. 32.
Współczesno ć
Ryszard Kaczmarek
Krzysztof Nowak
Pojęcie i granice
Górnego Śląska
w ujęciu
historiograficznym