Kronikarz a historyk Atuty i słabości regionalnej historiografii

zachowanych odpisach okre lany jest jako „Kronika Cieszyńska” i istotnie
można w nim widzieć pewien budowany i rozwijany przez pokolenia
„społeczny”, czy też „oddolny” zapis własnej przeszło ci, a także
refleksji na ten temat. Ilo ć zachowanych wersji i odpisów (a także brak
praktycznie wizji konkurencyjnej) dowodzi, że „kanon” ten był znany
szeroko, najpierw w niemieckojęzycznych kręgach mieszczan Cieszyna,
by najpóźniej w końcu XVIII w. trafić w ręce, a także „do głów“ czyli do
wiadomo ci polskich chłopów z podcieszyńskich wiosek.
Zawarto ć owej umownej „Kroniki Cieszyńskiej”, obejmującej początkowo
30, pod koniec prawie sto informacji historycznych różnego ciężaru
gatunkowego, przeważnie „sensacyjnego“ (pożary, zarazy, trzęsienia
ziemi, przemarsze wojsk), dzisiejszy historyk uzna za bardzo
skromny i ograniczony (pomijając zawarte w różnych odpisach błędy
i przekłamania). Można jej także zarzucić wybitną „lokalno ć”, wręcz
za ciankowo ć. Je li jednak pamiętać o czasach i warstwach społecznych,
w jakich funkcjonowała oraz o różnorakich funkcjach społecznych,
jakie pełniła, ocena powinna być bardziej wyważona. Paradoksalnie,
przy wszystkich swoich ograniczeniach, „Kronika Cieszyńska” odnosiła
się do wszystkich najważniejszych wydarzeń cieszyńskiej przeszło ci,
była też wyrazem rywalizacji o obraz przeszło ci pomiędzy wiernymi
należącymi do ko cioła katolickiego a wyznawcami protestantyzmu,
którzy dopiero w 1861 r. uzyskali równoprawną pozycję w monarchii
austriackiej. Mogła też stanowić, i jak się wydaje stanowiła, pewne me­
Tradycja
Janusz Spyra
Od Tilischa
do Kaufmanna
i Gajdzicy