Kronikarz a historyk Atuty i słabości regionalnej historiografii

(włącznie ze spisem najważniejszych rodów), zamieszcza też krótką
historię książąt cieszyńskich, przy czym fragment o księciu Wacławie
Adamie znowu ogranicza się do wyliczenia jego zaszczytnych koligacji
11 . Jeszcze krótszy opis księstwa i Cieszyna zawiera znana topografia
wydawnictwa Mateusza Meriana z 1650 roku 12 .
2. Dzieła ląskich dziejopisów, w tym Tilischa, dawały ogólne rozeznanie
w dziejach Śląska, w tym księstwa i książąt cieszyńskich. Nie były to jednak
informacje na co dzień potrzebne przeciętnemu przedstawicielowi
cieszyńskiej klasy rządzącej na przełomie XVI i XVII w., co widać np.
w dzienniku Johanna Tilgnera von Krempitz (1574­po 1635), od 1597 r.
burgrabiego skoczowskiego i strumieńskiego. Pamiętnik, a wła ciwie
notatki w starym kalendarzu z 1584 r., w którym zapiski zaczął prowadzić
już ojciec Tilgnera, zachował w swoich zbiorach L. J. Szersznik 13 .
W pamiętniku znajdujemy jedynie informacje (skądinąd interesujące)
11 Autor podaje nawet nazwiska jego doradców, ale pomija informację o wprowadzeniu
reformacji. Dopiero przy księciu Fryderyku Wilhelmie mowa, że został wychowany
najpierw w luteranizmie, potem w wierze katolickiej (F. Lucae, Schlesiens curiose
Denckwürdigkeiten oder vollkommene Chronica von Ober- und Nieder-Schlesien, Frankfurt
am Main 1689, s. 659­684).
12 M. Z., Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae, Frankfurt a. M. 1650 (hasło: Teschen
/ Tessin),
13 KCC, Szersznik, sygn. DD V 44. Odpis sporządzony przez Szersznika ibidem, sygn.
DD V 13, s. 3­59. Odpisy Tilgnera oraz Anonima Skoczowskiego sporządzone przez
Wiktora Kargera znajdują się w APC, Spu cizna Wiktora Kargera, sygn. 278.
Tradycja
Janusz Spyra
Od Tilischa
do Kaufmanna
i Gajdzicy