Kronikarz a historyk Atuty i słabości regionalnej historiografii

kronikarza 56 , a spisany przezeń pamiętnik pt. „Dlo pamięci narodu
ludzkiego” uważa się za najstarszy zapisany ręką chłopa. Równie jednak
ważny jest drugi tekst związany z jego nazwiskiem. Przez Jana
Wantułę, pierwszego wydawcę Gajdzicy, został on zatytułowany
„Nieco z kroniki Cieszę ki”. Tytułu tego nie ma jednak w zachowanym
rękopisie Gajdzicy 57 , podobnie jak opublikowanego przez Wantułę zdania:
„Miasto Cieszyn, neystarsze miasto w Gornim Sląsku, mo kaplice
pogańską 810, która jeszcze po dzi dzień jest widziano i ze zomkę”.
Możliwe, że znajdowały się na karcie wstępnej, obecnie zagubionej, albo
że Wantuła dysponował jeszcze jednym egzemplarzem tego zabytku 58 .
W rzeczywisto ci „twórczo ć” Gajdzicy powinna być rozpatrywana
w szerszym kontek cie rozwoju zainteresowań kulturalnych najniż­
56 Por. J. Wantuła, Pamiętnik gazdy Jury Gajdzicy z Cisownicy (z początku XIX wieku),
„Zaranie Śląskie”, 6: 1930, s. 146­152; S. Pigoń, Wybór pisarzy ludowych, t. 1: Pamiętnikarze
i publicy ci, Wrocław 1947, s. 9­12; Śląscy pisarze ludowi (1800-1914). Antologia
poezji i prozy, wyboru dokonała i opracowała J. Kucianka, Wrocław – Warszawa –
Kraków 1968, s. 7­11; G. Ł. Butlerowa, Pamiętnik Jerzego Gajdzicy, „Śląskie Studia
Historyczne”, 2, Katowice 1977, s. 219­244.
57 Muzeum Śląska Cieszyńskiego, Dział Historii, sygn. MC/H/7157. Drugi tekst zapisany
przez Gajdzicę wydała w cało ci dopiero G. Ł. Butlerowa, Pamiętnik Jerzego
Gajdzicy…, s. 225­232.
58 Możliwe też, że Wantuła, który mocno ingerował w wydawany przez siebie tekst, dodał
zarówno to zdanie, jak i tytuł na podobieństwo innych znanych mu rękopisów.
G. Ł. Butlerowa, Pamiętnik Jerzego Gajdzicy…, s. 232 sugeruje nawet, że rękopis Szurmana,
zachowany w Muzeum rękopis Gajdzicy oraz tekst publikacji Wantuły w „Zaraniu
Śląskim” w 1930 r. to trzy różne wersje tego samego tekstu.
Tradycja
Janusz Spyra
Od Tilischa
do Kaufmanna
i Gajdzicy
0