Kronikarz a historyk Atuty i słabości regionalnej historiografii

szą po wiadczoną źródłową wzmiankę o „dwóch Śląskach” odnajdujemy
w zapisach kancelaryjnych z 1427 r. 9 . Stałe używanie tego pojęcia,
traktowanego już wówczas w kategoriach administracyjnych, nastąpiło
dopiero u schyłku XV w. i jest przypisywane panowaniu na Śląsku Macieja
Korwina. W 1481 r. wyznaczył on osobnych zarządców dla Dolnego
Śląska (Georg von Stein) i Górnego Śląska (Johann Bielik von
Kornitz). Podziały księstw ląskich za panowania Macieja Korwina nie
skutkowały jednak jeszcze utrwaleniem się używania nazw Śląsk Górny
i Dolny. Zmiana, która dotychczasowym podziałom administracyjnym
nadała również charakter jako ciowy, nastąpiła dopiero po wydaniu
w 1498 r. przez Władysława Jagiellończyka przywileju generalnego
dla stanów ląskich oraz w konsekwencji znacznie większego wpływu
królewskich urzędników, jaki dało się zaobserwować w księstwach
górno ląskich w XVI w., przy pozostawieniu pełnych praw książęcych
w księstwach dolno ląskich. Ten proces różnicowania umacniał też nierównomierny
rozwój reformacji w obu czę ciach Śląska 10 . Niebagatelnym
czynnikiem katalizującym to zjawisko były również coraz bardziej
widoczne w XVI w. różnice w stosunkach etnicznych po obu stronach
dawnej Przesieki. W XVI w. pochodzący z Brzegu humanista i topograf
Barthel Stein, wła nie ze względu na różnice językowe pomiędzy Śląs­
9 Szerzej: P. Greiner, Zarys dziejów kartografii Górnego Śląska, (w:) Cartographia Silesiae
Superioris, Katowice 2006.
10 F. Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien, 1. Hälfte, Breslau 1865, s. 5.
Współczesno ć
Ryszard Kaczmarek
Krzysztof Nowak
Pojęcie i granice
Górnego Śląska
w ujęciu
historiograficznym