Kronikarz a historyk Atuty i słabości regionalnej historiografii

przede wszystkim „Kronice Wielkopolskiej“. Długosz umiejscowił jednak
te wydarzenia w sferze dziejów bajecznych, a działalno ć synów
Popiela na Pomorzu (interesującego nas Cieszymira – w Holsztynie).
Łacińska nazwa tego kraju („Olsatia“) oraz imię Cieszymira pozwoliły
Tilischowi powiązać bajeczne opowie ci z Cieszynem nad Olzą. Wykorzystując
przekaz Długosza, mógł więc – w prawdopodobny dla ludzi
jego epoki sposób – przenie ć założenie Cieszyna na początek IX w.
naszej ery, co czyniło z Cieszyna najstarsze miasto na Śląsku. Nobilitowało
także władającą tak starym miejscem cieszyńską linię Piastów,
dlatego dalej autor pisze o drugim założeniu dynastii cieszyńskiej, za
pierwsze uważając ufundowanie miasta przez poprzednika Piastów –
Cieszymira 7 .
Mimo swej powierzchowno ci kronika Eleazara Tilischa jest w zasadzie
kompetentnym przeglądem dziejów księstwa cieszyńskiego.
Mogła stanowić źródło poprawnej wiedzy na temat przeszło ci lokalnej,
gdyby nie fakt, że w cieszyńskim rodowisku była czytana przez
ograniczony krąg czytelników 8 . Nawet na dworze książęcym była wykorzystywana
głównie jako źródło informacji o genealogii cieszyńskich
7 Szerzej J. Spyra, Studnia Trzech Braci. O powstawaniu „uczonych” legend na przykładzie
podania o założeniu Cieszyna (w druku).
8 Jedyny stwierdzony w cieszyńskich zbiorach egzemplarz kroniki Tilischa zachował
się w zbiorach Szersznika (KCC, Szersznik, sygn. 3 P IV 33). Szersznik sporządził też
wyciąg z dzieła Tilischa (ibidem, sygn. DD IX 21/2).
Tradycja
Janusz Spyra
Od Tilischa
do Kaufmanna
i Gajdzicy