Kronikarz a historyk Atuty i słabości regionalnej historiografii

na tym obszarze. Według N. Conradsa, sami Górno lązacy podkre lali tę
różnicę (okre lając się jako Oberschlesier) przede wszystkim dla odróżnienia
regionalnego od Dolno lązaków (Niederschlesier), którzy z kolei
zawsze używali w stosunku do siebie tylko terminu Ślązak (Schlesier).
Przed 1914 r. nie miało to jednak, zdaniem Conradsa, jeszcze odniesień
narodowo ciowych. Podkre la on przy tym zadziwiające zjawisko, że
jeszcze po 1945 r. po „wypędzeniu” to swoiste rozdwojenie utrzymało
się w nazewnictwie w ród organizacji ziomkowskich, co wiadczy już
o głęboko ci tych podziałów w XX w. 48
Inaczej wyglądało odbieranie odrębno ci Górno lązaków poza ich
małą ojczyzną. Istotne znaczenie dla kształtowania się identyfikacji
narodowo ciowej Górno lązaków miały XIX­wieczne reformy pruskie,
tworzące społeczeństwo obywatelskie. W ten sposób coraz bardziej
angażowano szersze warstwy społeczeństwa w życie państwa. Znikał
dawny feudalny termin „poddany”, pojawił się nowy, odwołujący
się do liberalnych haseł demokratycznych termin obywatel (Bürger)
i wywodzące się z niego pojęcie społeczeństwa obywatelskiego, którego
funkcjonowanie oparte zostało na regułach działania państwa prawnego.
Miejsce dotychczasowego podziału stanowego zajął podział klasowy
i warstwowy, typowy dla społeczeństwa kapitalistycznego. Upowszechnienie
obowiązkowego nauczania, powszechna dostępno ć do prasy,
48 N. Conrads, Silesiographia…, s. 17.
Współczesno ć
Ryszard Kaczmarek
Krzysztof Nowak
Pojęcie i granice
Górnego Śląska
w ujęciu
historiograficznym