Kronikarz a historyk Atuty i słabości regionalnej historiografii

Roboczo wyróżnić można dwie redakcje „protestanckiej” wersji „Kroniki
Cieszyńskiej”, krążącej odtąd w rodowisku cieszyńskich ewangelików.
Do starszej zaliczyć trzeba tekst znajdujący się zapi niku Jana
Heczki z Górnego Żukowa (zm. 1863), zatytułowany „Nieco z Kroniki
Krze cijańskiej”. Tekst obejmuje lata 810­1812, pokrywa się ze znanym
już „kanonem” cieszyńskiej pamięci zbiorowej, uzupełniony za został o
notatki o wydarzeniach głównie z czasów wojen napoleońskich. Osobno
znajdujemy tu opis odebrania ewangelikom ko ciołów w księstwie
cieszyńskim w 1654 roku 62 . Do tej wcze niejszej grupy odpisów przypuszczalnie
należał także tekst „Krótkie opisanie o mie cie Cieszenie”,
zarejestrowany przez Brodę w jednym z zapi ników z Kotów 63 .
Nieco później powstała poszerzona redakcja, do której należą tekst
przepisany przez Jurę Gajdzicę, podobny sygnowany nazwiskiem Gustawa
Szurmana z Lesznej 64 , oraz wymieniony przez Brodę tekst „Nieco
62 J. Broda, U otwartych drzwi…, s. 137­139.
63 J. Broda, Zapi niki chłopów ląskich…, s. 87 pisze, że tekst ma identyczną tre ć jak
wersja z zapi nika Andrzeja Pustówki (zob. niżej), z tym, że Pustówka uzupełnił go
dalszymi datami po 1806 r., z czego należy sądzić, że tekst w zapi niku z Kotów kończył
się na 1806 r.
64 KCC, Archiwum Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, sygn. 32/32 (wcze niej
w zbiorach Muzeum Towarzystwa Ludoznawczego w Cieszynie, nr 1965). Opisał
go J. Szczurek, O kronikarzu z Dolnej Lesznej, „Nasz Kraj”, 6: 1932, nr 10 (5 II),
s. 2 i nr 12 (12 II), s. 2, czyniąc z Szurmana samodzielnego autora tego tekstu. Por.
J. Broda, U otwartych drzwi…, s. 138; tenże, Zapi niki chłopów ląskich…, s. 77­80.
Naliczył u niego 80 zapisków.
Tradycja
Janusz Spyra
Od Tilischa
do Kaufmanna
i Gajdzicy