Kronikarz a historyk Atuty i słabości regionalnej historiografii

graficznie od ląskich mieszkańców „dolin” i Przedgórza Cieszyńskiego
grupy górali ląskich, którzy, choć Ślązacy, to jednak, okre lając swoją
terytorialną tożsamo ć, posługiwali się i nadal posługują zawężonymi
terminami lokalnymi. Inna sytuacja panuje także w mie cie Bielsko­
­Biała, którego ludno ć – po 1945 r. w znacznym stopniu napływowa –
ze ląsko cią się raczej nie identyfikuje, wskutek czego pojęcia „Śląsk
Cieszyński” czy „Ziemia Cieszyńska” przez wielu mieszkańców powiatu
cieszyńskiego bywają obecnie utożsamiane tylko z tym ostatnim
obszarem i ewentualnie Zaolziem. Natomiast w czeskiej czę ci Śląska
Cieszyńskiego, głównie za na Zaolziu, występuje z reguły okre lenie
„Ślązak” (Slezan). Ale terminy: „zaolziański”, „Zaolziak”, „Zaolzianin”
dotyczą już tylko spraw polskich i Polaków na tym terenie 54 .
Na Śląsku czeskim w ostatnich spisach powszechnych z lat 1991
i 2001 grupa Ślązaków występuje jako odrębna: w 1991 r. było to 41 tys.
mieszkańców (ok. 4,5%), ale w 2001 r. już prawie czterokrotnie mniej,
bo 10,9 tys. mieszkańców. Danych tych, zdaniem wielu obserwatorów,
nie można jednak wiązać wyłącznie z deklarowaniem odrębno ci narodowo
ciowej (podobnie jak podawanie narodowo ci morawskiej),
ale także, a nawet przede wszystkim, z deklaracjami politycznymi
i społecznymi 55 . W polskim spisie powszechnym po raz pierwszy
54 K. Nowak, Pojęcia…, passim.
55 Ostatnio szerzej zob. T. Siwek, Morawianie i Ślązacy w Republice Czeskiej. Mniej niż
naród, więcej niż region, (w:) Józef Chlebowczyk…, s.145­155.
Współczesno ć
Ryszard Kaczmarek
Krzysztof Nowak
Pojęcie i granice
Górnego Śląska
w ujęciu
historiograficznym