Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

te houden die, door zijn verouderde vorm, het individu altijd eerder de status van object dan
van subject geeft.
Het is nogmaals de schroothandelaar die als gids optreedt bij het verkennen van de
grondvesten van dit institutionele bouwwerk. Hij brengt een sociaal proces op gang en gaat
met zijn gesprekspartners een onderling pact aan. Er tekenen zich uitwegen af die de
instelling echt de kans bieden om zichzelf een nieuw gezicht te geven.
De wet is strikt en het uitvoeren van de opdracht wordt moeilijk
OCMW 112
Men heeft ons het standpunt beschreven van verschillende raden voor maatschappelijke
bijstand, de beslissende instanties in de schoot van het OCMW, in dossiers waarin
schroothandelaren de protagonisten zijn. In alle geschetste gevallen heeft elke adviseur
moeten nadenken en de knoop doorhakken over de delicate vraag omtrent het statuut van de
activiteiten van de schroothandelaar. De ondervraagde voorzitter schetst het als volgt: “Het
OCMW moet de wet over het bestaansminimum toepassen. Dat is een heel strikte wet die
stelt dat als er een inkomen is, dat inkomen van het bestaansminimum moet worden
afgetrokken, na berekening van een zekere door de wet voorziene vrijstelling. Zodra men die
strikte toepassing van de toekenning van het bestaansminimum verlaat en het over alle
andere vormen van financiële hulp heeft, gaan andere factoren een rol spelen, zoals de
politieke wil en de beschikbare financiële middelen. Men mag ook niet vergeten dat wij een
gelijkheidsbeginsel en een beginsel van individuele hulp moeten naleven; dat laatste zou
trouwens op de voorgevel van elk OCMW gegrift moeten staan.”
Het wettelijk kader zet de bakens uit voor de beslissingen die de adviseurs moeten nemen,
zonder hen echter strikt te binden.”
Bepaalde raden kennen een bestaansminimum toe, omdat zij de activiteit van de
schroothandelaar als tijdverdrijf beschouwen. “Het OCMW houdt er geen rekening mee
omdat we menen dat het deel uitmaakt van hun sociaal leven, het is inherent aan hun
persoonlijkheid. We kunnen hun hun verleden niet ontnemen; ze mogen die activiteit
voortzetten, het is een klein extraatje dat hun nooit enorm veel zal opleveren.”
Die soepelheid wordt soms getemperd door het bestaan van een integratieproject, uitgewerkt
door de sociale dienst. “We doen een poging met dat gezin. We beginnen met de reïntegratie
van de vrouw die zelf niet uit het opkopersmilieu komt. Zij heeft wat onderwijs gehad en we
werken aan haar professionele reïntegratie. Dat is al een grote stap voorwaarts want in dat
milieu mag de vrouw niet altijd uit werken gaan.
In dit geval aanvaardt de man dat zijn vrouw elke dag weggaat en op het OCMW komt
werken. Maar als je iets wilt bespreken, komen ze altijd met z’n tweeën en de man voert het
woord. Hij blijft de baas in het gezin.”
Andere raden gaan veel strikter te werk. Ofwel omdat de politieke wil aan banden is gelegd
door drastische beperkingen: “Wij voeren momenteel een minimumbeleid, men krijgt het
bestaansminimum of een gelijkwaardig bedrag en de rest zijn uitzonderingen. We nemen nu
een harder standpunt in, we zouden hulp kunnen weigeren vanuit het principe dat de
inkomens niet controleerbaar zijn.” Ofwel verdenkt de raad de schroothandelaar (a priori)
van gesjoemel: “Een handelaar in oud ijzer, dat is hetzelfde als een zelfstandige die hulp
vraagt; hij heeft zeker ergens een geheime bankrekening en neemt ons aardig bij de neus.”
Een derde standpunt, misschien het meest courante (die hypothese moet worden
gecontroleerd), is dat men het bestaansminimum en andere vragen naar individuele
financiële hulp inwilligt maar daarbij uiting geeft aan een zekere verwarring omtrent de
doeltreffendheid van de genomen maatregelen; mens en systeem delen daarin de
verantwoordelijkheid.