Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

zware gevolgen : arbeid, gezin, gezondheid, huisvesting, cultuur... Het kan niet genoeg
benadrukt worden dat de armen uit deze totale impasse willen geraken en dat een
‘levenslang’ aangewezen zijn op het bestaansminimum - bij gebrek aan alternatieven - de
laatste van hun aspiraties is.
Een samenleving die meent met het recht op het bestaansminimum het recht
op bestaanszekerheid te garanderen, en hiermee meent een afdoend antwoord
te hebben gegeven op het probleem van de uitsluiting, heeft het bij het
verkeerde eind.
• Indien het bestaansminimum inderdaad geen antwoord is op de uitsluiting
in de samenleving, wordt dringend gepleit voor het installeren van een
federaal collectief overlegorgaan rond deze materie.
4/ De kloof dichten : nieuwe wegen in de hulpverlening
“Hulp is meer dan ‘geld’, zoals armoede meer dan ‘geld’ is”.
OCMW 90
Twee jaar na het recht op het bestaansminimum, werd door de Organieke Wet van 8 juli
1976 betreffende de Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn ook het recht op
maatschappelijke dienstverlening een feit. Hiermee werd erkend dat achter de materiële
nood van mensen die voor “bijstand” komen aankloppen, een algeheel uitsluitingsproces
steekt. Om uit deze complexe vicieuze cirkel te geraken is een degelijke hulpverlening of
begeleiding onontbeerlijk.
Van bij de inleiding werd onderstreept hoe moeilijk het is om dit recht op hulp langs beide
kanten - “rechthebbenden” enerzijds en “hulpverleners anderzijds - hard te maken. Langs de
ene kant staan de mensen die omwille van hun armoede uiterst afhankelijk, onzeker,
wantrouwig, bevreesd en vernederd reageren; langs de andere kant de professionele
hulpverleners die vanuit hun normen en hun positie, hun mogelijkheden maar ook hun
beperkingen, trachten de mensen uit die afhankelijkheid en ellende te krijgen.
Bij de allerarmsten zijn alle traditionele methoden van hulp en begeleiding nutteloos,
omdat die opgebouwd werden voor en met mensen bij wie mondigheid, kracht en een
minimum aan deelneming voorondersteld werd. De klassieke hulpverlening - ook al zit
ze soms in een hedendaags kleedje - is afgestemd op in wezen totaal andere mensen.
Is deze stelling uit het boek van Karel Staes (“Mensen in de stilte” - 1982), twaalf jaar later
nog even actueel ?
De gehele gevoelswereld en de bestaanservaring van mensen die in armoede en uitsluiting
leven staat inderdaad mijlen ver van de traditionele hulpverlener af. De wederzijdse
beeldvorming is negatief, het wederzijds wantrouwen groot en de concrete resultaten zijn
dikwijls nihil. Bij de hulpverleners ontstaat een gevoel van machteloosheid, van burn out.
Bij de mensen die op de hulpverlening zijn aangewezen overheerst dikwijls de onzekerheid,
de angst.
Het is het opzet van dit deel van het hoofdstuk om een anderssoortige benadering, gesteund
op erkenning, respect en een vorm van solidariteit en partnerschap te verkennen. Want een
en ander is onmiskenbaar in beweging gekomen. Vooraleer deze positieve praktijkgetuigenissen
bondig toe te lichten, geven we hier in grote lijnen de denkpistes die door de
dialoog-werkgroep in dit verband werden gevolgd.