Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

Pas dan kan die erkenning van ongelijke kansen echt met zorg gecompenseerd worden. Het
klinkt wat paradoxaal, maar eigenlijk komt het er op neer dat in de samenleving geen
gelijkwaardigheid kan nagestreefd worden, als maatschappelijke ongelijkheid onder het
bureau geveegd wordt.
Ongelijkheid als trieste realiteit erkennen betekent ten gronde dan ook dat resoluut voor
maatschappelijke solidariteit gekozen wordt. Het ene kan niet zonder het andere. Wie
ongelijkheid en uitsluiting ten volle onder ogen durft te zien, “erkent”, moet uiteindelijk
kiezen voor solidariteit om daar verandering in te brengen. Kiezen en steeds weer blijven
kiezen voor solidariteit is het onontbeerlijke tegengewicht voor vernedering en uitsluiting in
onze verzorgingsstaat. Op kleinere schaal geldt dat net zo goed voor de hulpverlening,
vooral op de eerste lijn, waar hulpverleners rechtstreeks aanspreekbaar moeten zijn om
telkens weer solidariteit te mobiliseren.
Solidariteit neemt daar op de eerste plaats de vorm aan van respect.
Voor welzijnswerkers moet dat een diep verankerde grondhouding zijn.
Wie solidariteit voelt stromen zal minder en minder van vernedering gewagen. Maar hoe
maak je daar als hulpverlener iets van waar naar mensen, die in een knooppunt van
problemen verstrikt zijn geraakt, die van generatie op generatie “meervoudig achtergesteld”
zijn ?
Kan een hulpverlener als een Don Quichote die torenhoge maatschappelijke ongelijkheid en
onrechtvaardigheid te lijf ? Zijn idealistische pogingen niet gedoemd te verzanden in
gevoelens van machteloosheid ? Hoor je niet vooral op die eerste lijn van de sociale
dienstverlening klachten over onmachtsgevoelens ? Zie je er niet vooral daar mensen
professioneel “opgebrand” (burn out is het modewoord) de brui aan geven ?
• De cruciale rol van het OCMW
OCMW 77
Nog het meest bekend en het meest exemplarisch voor dat moeizaam waarmaken van de
publieke solidariteit in onze samenleving zijn de OCMW’s, voor sommigen nog altijd
berucht als “de onderstand van de COO”. Men treft ze in elke gemeente aan en hun
dienstverlening is intussen zeer uiteenlopend geworden: ook gezins- en bejaardenhulp,
klusjesdiensten, bedeling van warme maaltijden, bejaardentehuizen en dienstencentra, soms
zelfs ziekenhuizen, ...
De maatschappelijk assistenten van de “sociale diensten” moeten in de eerste plaats zorgen
voor de maatschappelijke begeleiding van de mensen die om hun hulp en bijstand vragen. In
de praktijk komt het accent echter vooral op financiële en/of materiële steun te liggen en
zijn de mogelijkheden tot begeleiding om heel wat redenen eerder beperkt. Vaak verwijzen
ze door naar andere sociale centra en diensten op de eerste lijn. Van het kastje naar de muur,
wordt dan gezegd, omdat doorverwijzen er nogal eens op neer komt dat je nergens de hulp
en de aandacht krijgt waarnaar je op zoek bent. De OCMW’s - en de sociale diensten in het
bijzonder - hebben inderdaad vaak zoveel hooi op de vork genomen (moeten nemen), dat
klachten niet uitblijven.
“Je hoort de verantwoordelijken van grotere OCMW’s dan ook openlijk zeggen dat
het op die manier moeilijk wordt ook nog op een goede manier te gaan werken met de
meest kansarme personen en gezinnen. De dossierlast is te zwaar, er is te weinig tijd,
er is een zekere malaise in die sociale diensten, de maatschappelijk werkers blijven