Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

Deze bevindingen leidden tot de volgende stelling, die door de deelnemers aan de
werkgroepen beaamd werd :
“Kinderen worden dikwijls geplaatst om redenen die met armoede te maken hebben,
ofwel rechtstreeks omwille van de armoede zélf, ofwel onrechtstreeks omwille van
gedragingen of situaties die het gevolg zijn van armoede”.
Het is duidelijk dat vooral de structurele elementen van de armoede aan de basis liggen van
heel wat plaatsingen door de rechtbank. Zo zijn veel plaatsingen het gevolg van tegenslagen
zoals ziektes, ongevallen... die in armoedige middens vaker blijken voor te komen dan in
andere. De tegenspoed is niet de fundamentele oorzaak van de plaatsingen, maar is eerder
te vergelijken met een windstoot die fataal is voor een kaartenhuisje terwijl een stenen
burcht er nauwelijks door wordt beroerd. Het essentieel element is het bouwmateriaal (de
structurele elementen van de armoede), niet de windstoot (de tegenspoed).
• Men zou niet mogen beslissen over een plaatsing vooraleer het geheel van
de elementen te hebben bestudeerd die deze maatregel staven en vooraleer
een oplossing voor elk van de oorzaken - afzonderlijk en in hun geheel -
maximaal te hebben gezocht.
Kinderen plaatsen is de problemen verplaatsen
(Prof. E. Verhellen).
Een tussenkomst van de bijzondere jeugdzorg is theoretisch gericht op de situatie van de
kinderen : hun opvoeding, school, veiligheid,... Bij een plaatsing haalt men het kind uit het
gezin om hieraan beter te kunnen werken. Het gezin zelf wordt dan aan zijn lot
overgelaten en blijft leven in de penibele situatie die aanleiding was voor de plaatsing.
Het zorgen voor een betere huisvesting of het zoeken naar bronnen van inkomen is immers
niet de opdracht van de bijzondere jeugdzorg. Daardoor wordt een integrale aanpak van de
problemen van arme gezinnen onmogelijk.
“Als de samenleving een maatregel neemt onder de vorm van de plaatsing van een kind in
een instelling, pleeg- of adoptiegezin, beantwoorden de ouders dit vaak met het verwekken
van een nieuw kind, dat ze misschien ook zullen moeten afstaan. Is dit op gang brengen van
een vicieuze cirkel (vaak van generatie tot generatie doorgegeven) niet het bewijs van het
ontbreken van elke dialoog tussen de ouders en de vertegenwoordigers van de
samenleving?”
(Onderzoekster Isabelle Ravier tijdens de Studiedag van het Algemeen Verslag over de Armoede van 27 november
1993)
• Onwetendheid en onmacht van de gezinnen
GEZIN 47
Een plaatsing betekent hoe dan ook een breuk in het gezin. De plaatsing kan zeer plots
gebeuren, maar in vele gevallen verloopt het in stapjes. Zo wordt eerst voorgesteld om de
kinderen tijdens de week op internaat te laten gaan, desnoods om een tijdelijke crisis op te
vangen. Na verloop van tijd komen de kinderen in het weekend echter niet meer naar huis.
De jeugdrechter begint steeds meer voorwaarden te stellen. Broers en zussen zaten eerst nog
samen, maar worden door overplaatsingen over meerdere instellingen verspreid. Voor men
het goed beseft is het gezin voorgoed uit elkaar gerukt. Bij plaatsingen worden de gezinnen
gemanipuleerd.