Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

• Arbeid en menselijke waardigheid
Voor de armen lijkt arbeid de menselijke activiteit bij uitstek te zijn die hun in staat stelt om
iets te “doen” dat zin heeft voor hen en voor de anderen. In hun levensverhaal herinneren de
armen er meestal aan dat zij tot de wereld van de arbeid behoorden. Arbeid is iets waar men
trots kan op zijn, arbeid geeft menselijke waardigheid en is een essentiële voorwaarde tot
persoonlijke ontplooiing en tot maatschappelijke erkenning in de samenleving. Vanuit het
standpunt van de armsten beschouwd, staat arbeid op persoonlijk vlak gelijk met
waardigheid, en op maatschappelijk vlak, of tegenover de maatschappij beschouwd, is
arbeid een manier om bij te dragen tot de collectieve rijkdom.
“Arbeid is een middel dat ons wordt gegeven om de gemeenschap, het gezin en de hele
maatschappij van dienst te zijn.”
“Arbeid geeft je meer waarde. Je hebt meer contacten met andere mensen, terwijl je,
als je niet werkt, afhankelijk bent van de anderen. Je wordt soms beschouwd als een
profiteur, een luierik, een nietsnut.”
Alhoewel de armen werken, vallen zij vaak buiten de normale arbeidscircuits. Zij
benadrukken hun verleden en hun hoedanigheid als “werkende”, zelfs als dat niet altijd
wordt erkend. Er wordt niet geluisterd naar de ervaringen van zij die in de ellende werken.
Toch vinden zij dat ook zij van de solidariteitsvoorzieningen moeten kunnen genieten, en in
de eerste plaats van de sociale zekerheid. Veel armen beseffen maar al te goed hoe zij maar
half leven wanneer zij een minimuminkomen krijgen maar niets om handen hebben.
Als men hen hoort praten, beseft men dat het beste bijstandssysteem, en zelfs het voorstel
voor een universeel basisinkomen, de waarde van de arbeid en alles wat daarmee verband
houdt, niet kan vervangen.
“Als je een loon ontvangt, dan is dat anders, want je bent trots dat je ervoor gewerkt
hebt. Het komt je echt toe, en bij het dopgeld is dat niet zo. Wat het bestaansminimum
en de sociale steun betreft, ik heb de indruk een aalmoes te krijgen, en dat verlaagt
je.”
“Een loon, dat verdien je, je moet niet dank-u zeggen. Een uitkering is een recht, maar
je krijgt het. Ik zou de behoefte voelen om iets in ruil te doen.”
Een rechtvaardig loon
ARBEID EN SOCIALE BESCHERMING 169
De armsten willen niets liever dan te kunnen werken. Het is een manier van zijn, van
zichzelf te verwezenlijken. Voor het werk dat men doet, krijgt men een loon én erkenning.
En daarin komt de menselijke waardigheid tot uiting, krijgt zij gestalte. Het loon dat men
voor het gepresteerde werk ontvangt, is wettig, het is een rechtvaardig en onvoorwaardelijk
recht. Met dat inkomen kunnen zij hun leven organiseren en plannen, in hun behoeften
voorzien en aan de toekomst denken.
“Ik denk aan de persoonlijke rijkdom die het werk je schenkt. Echt werk, dat doe je
graag, daar bloei je in open en dat geeft je ook de financiële mogelijkheid om waardig
te leven.”
“Er zijn mensen die na een jaar Weer-Werk gratis blijven werken, zelfs met een
verminderde werkloosheidsuitkering. Het drama is dat ze misschien de plaats innemen
van andere kandidaten die er een loon zouden kunnen verdienen.”
“Iedereen zou werk moeten hebben. Als je werk hebt, heb je geld. En als je geld hebt,
heb je alles wat je nodig hebt.”