Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

3/ EEN HALT TOEROEPEN AAN DE PLAATSINGEN
• De toepassing van het recht om in het eigen gezin te worden opgevoed
GEZIN 65
Uit alles wat voorafgaat wordt het steeds duidelijker dat de uithuisplaatsing van kinderen uit
arme gezinnen een absolute uitzondering zou moeten zijn, in plaats van - zoals thans het
geval is - de regel.
Niet alleen omdat hiermee concreet weinig vooruitgang wordt geboekt, welintegendeel :
“Kinderen plaatsen is het probleem verplaatsen” werd reeds eerder gezegd; niet alleen
omdat hiermee de spiraal van de generatie-armoede telkens opnieuw op gang wordt
gebracht. Maar ook, en vooral, omdat hiermee inbreuk gepleegd wordt op het
grondwettelijk recht op het vormen van een gezin; omdat hier een bij uitstek ethisch
probleem wordt opgeworpen.
Uit de wetgeving, meer bepaald uit de interpretatie die door de instanties van Straatsburg
wordt gegeven aan artikel 8 van de Europese Conventie inzake mensenrechten, zijn
volgende principes naar voren gekomen die unaniem worden aanvaard : er moet zo weinig
mogelijk worden overgegaan tot plaatsing en armoede mag er nooit een reden toe zijn. De
terugkeer naar het gezin moet zo snel mogelijk worden bewerkstelligd. De oorspronkelijke
ouders hebben recht op positieve hulpmaatregelen vanwege de overheid.
In de Franstalige dialoog-werkgroep werd er door een consulent op gewezen dat de geest
van het Decreet van 1991 in feite heel vooruitstrevend is, vermits de actoren die erin
optreden verondersteld worden hun diensten te verlenen aan personen die om hulp
vragen. Waar het om gaat, is een mentaliteitsverandering op gang te brengen :
“De gezinnen moeten ervan overtuigd worden dat ze macht hebben, het recht hebben
om hun kinderen te behouden en dat de samenleving verplicht is om alles te doen wat
ze kan om een scheiding tussen ouders en kinderen te voorkomen. Als de actoren
(= consulenten, maatschappelijk werkers, jeugdrechters, enz.) niet ingaan op de vraag
om hulp van het gezin, of een oplossing bieden die geen rekening houdt met wat het
gezin gevraagd heeft, bevinden we ons in feite niet langer in de geest van het Decreet
of, zo men wil, de toepassing van de wet”.
“Ze stellen ons oplossingen voor, in plaats van naar ons te luisteren”, beklemtonen
veel gezinnen.
Wat deze consulent heeft willen zeggen komt neer op een oproep tot de armsten : “Neem uw
rechten waar, u bent een burger zoals iedereen”. Het is een oproep die we in veel
werkgroepen gehoord hebben : de armen blijven voor een stuk in hun miserie zitten omdat
ze niet durven of kunnen opkomen voor hun rechten.
Hoe goed bedoeld ook, toch zou de overheid en alle bij deze problematiek betrokken
actoren moeten inzien dat het verwijderen van kinderen uit hun oorspronkelijk milieu niet
het antwoord kan zijn op een bij uitstek structureel probleem.
Als besluit voor dit deel, merken we op dat een evaluatie op lange termijn ontbreekt wat de
plaatsingen betreft en meer bepaald wat het aspect gezondheid betreft (aantal zelfmoorden,
gevallen van verslaving, jeugdcriminaliteit...). Ook de alternatieven voor de plaatsing
worden op basis van dezelfde indicatoren niet op lange termijn geëvalueerd.