Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

ARBEID EN SOCIALE BESCHERMING 199
Laaggeschoolden en langdurig werklozen die in 1990 in het Vlaamse landsgedeelte
een opleiding volgden (schakelopleiding, TOK-project, particuliere opleidingsprojecten)
zien in het jaar na de opleiding hun kansen om aangeworven te worden
stijgen van 20 à 30% tot ongeveer 40%. Dat is een verbetering, maar geen resultaat
dat iedereen zal overtuigen om een opleiding te volgen..
(M. Wouters, R. Van Meinsel, I. Nicaise, De TOK-projecten en hun cursisten, drie jaar later, Leuven, HIVA, 1994)
Maar in bepaalde omstandigheden wordt het recht op opleiding een plicht. Dat betekent niet
dat die aanpak meer kansen op slagen biedt.
Daar de armsten al meteen geconfronteerd worden met de angst voor iets waarvan zij vrezen
dat het hun mogelijkheden overstijgt, geven zij die opleiding gemakkelijk op, wat hun
zelfvertrouwen aantast en het beetje vertrouwen dat men in hun heeft nog verder afzwakt.
De opleiding brengt ook bijkomende kosten mee die ze niet altijd kunnen dragen. De armen
hebben vaak behoefte aan opleiding, maar dat is geen simpele zaak: de persoon in kwestie
moet ermee akkoord gaan en heeft soms begeleiding nodig. Als er geen rekening wordt
gehouden met de verwachtingen, de behoeften en moeilijkheden van die personen en met de
soms korte, soms lange opleidingstrajecten, dreigen de nieuwe reglementeringen hun doel
voorbij te schieten.
Mevrouw P. werd in het kader van een begeleidingsplan voor werklozen verplicht een
kookcursus te volgen: “Het is mijn derde opleiding en de vorige hebben niets gebaat.
Langs de VDAB kon ik een schakelopleiding beginnen. Ik had daardoor bijkomende
kosten voor het transport en de boeken. Ik kreeg wel een opleidingspremie maar die
komt altijd veel later. Ik moest dikwijls zonder eten naar de cursus. Wij hadden soms
drie dagen geen eten! Toen ben ik gestopt met die cursus. Ik ben nadien opnieuw een
cursus begonnen, maar ben op dezelfde reden gestopt: geen geld, geen eten, geen
moed. Ik ben er ziek door geworden en ben dan 14 dagen niet gaan stempelen.
• De ellende van het voetvolk van de democratie
Het werk dat de sociale instellingen en de maatschappelijk werkers doen, is niet altijd
geheel vrij van ambiguïteit. Die mensen kennen weliswaar hun taak en hun functie, maar
voelen zich niet altijd even comfortabel in hun opdracht. Daar zij voortdurend
geconfronteerd worden met de concrete problemen van mensen, met de moeilijkheden
waarvoor ze hulp moeten bieden, beseffen zij ook dat zij in zekere zin een controlefunctie
uitoefenen.
Hun positie als tussenpersoon, tegelijk dicht en ver van de mensen, hun opdracht om soelaas
te bieden voor de ellende in de wereld, maar in het besef dat de Staat er financieel en
symbolisch niet veel voor over heeft, dat alles maakt hun werk erg zwaar. In bepaalde
omstandigheden vinden zij in de miserie van de mensen hun eigen miserabele positie
weerspiegeld. Zij moeten oplossingen brengen voor de dagelijkse problemen, maar weten
ook welke maatregelen er op algemeen niveau genomen moeten worden. Zij bevinden zich
in een ondraaglijke positie van machteloosheid, omdat ze niet de mogelijkheden hebben om
de oplossingen te bieden die zouden maken dat de personen die zij één keer ontmoeten niet
meer moeten terugkomen, gewoon omdat ze geen hulp meer nodig hebben.
“Je moet aan maatschappelijke dienstverlening doen, met de bedoeling dat de mensen
niet meer terugkeren, en niet dat ze jarenlang je cliënt worden. Tegelijk heb je de