Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

De organisaties die met armen werken bleven getuigenissen verzamelen en mobiliseren rond
armoede en recht. De Beweging van Mensen met Laag Inkomen en Kinderen stelde een
dossier samen rond de ervaringen van geïnterneerden (1993). Het aktieonderzoekscentrum
De Cirkel publiceerde een dossier over de leefwereld van armen en hun ervaringen met
schulden, beslag en deurwaarders (zie de bijlage “Als de schulden zich opstapelen”....).
Eerder al werd het verslag geciteerd van de ervaringen van de arme gezinnen die in het
Centrum Kauwenberg samenkomen. De Beweging ATD Vierde Wereld tenslotte heeft
verschillende publikaties rond dit thema gepubliceerd, namelijk in de reeks “Revue Droit en
Quart Monde”.
De Interdepartementale Commissie voor de Armoedebestrijding pleitte in haar advies van
25 juni 1991 voor :
1. een substantiële verhoging van de financiële middelen voor rechtshulp;
2. op korte termijn, een verbetering en versterking van de bestaande rechtshulpmodellen
(Bureaus voor consultatie en verdediging en OCMW-rechtshulp);
3. op langere termijn, het werken in de richting van een ‘sociale advocatuur’, via een
geïnstitutionaliseerde samenwerking tussen de balies en de OCMW’s;
4. het bevorderen van buitengerechtelijke en informele conflictoplossingsmechanismen.
Wat dit laatste advies betreft, werd een uniek initiatief genomen te Hoei (1993) waar in
samenwerking met de vzw “Aide et reclassement” een bemiddelingsexperiment werd
opgezet onder het motto “Mieux vaut un mauvais arrangement qu’un bon procès”.
Ook in het parlement werden initiatieven genomen. Op 25 april 1991 legden de parlementsleden
Onkelinx en Mayeur een wetsvoorstel neer dat ertoe strekte, naar Nederlands en
Canadees model, in elk gerechtelijk arrondissement een centrum voor rechtshulp op te
richten. De parlementsleden Corbisier-Hagon en Beaufays van hun kant legden op 30 april
1991 een wetsvoorstel neer dat op inspiratie van de Nationale Raad van de Orde van
Advokaten en de voorstellen van de Interdepartementale Commissie voor Armoedebestrijding
erop gericht is de samenwerking tussen de OCMW’s en de Balies te
institutionaliseren met het oog op een betere eerstelijnsrechtshulp.
Op het terrein ontwikkelden zich verscheidene modellen van eerstelijnsrechtshulp. Het
bekendste voorbeeld is dat van de OCMW-rechtshulp, aangeboden door een eigen juridisch
medewerker (stafmodel) of verzekerd door advocaten (en notarissen) op basis van een
samenwerkingsovereenkomst met de Orde van Advocaten, resp. de Orde van Notarissen
(baliemodel). Begin de jaren tachtig werden de eerste Diensten Rechtshulp bij OCMW’s
opgericht. Ruim tien jaar later zijn er een 27-tal diensten, die samen instaan voor rechtshulp
in 74 Vlaamse OCMW’s.
De taak van deze diensten is tweeledig :
RECHTSBEDELING 368
- enerzijds kunnen de mensen rechtstreeks beroep doen op de rechtshulpdienst, waar zij
terecht kunnen voor informatie, advies, een zekere service (bv. brieven of contracten
opstellen), begeleiding van sommige procedures, enzovoort.
- anderzijds verstrekt de rechtshulpdienst advies aan de maatschappelijk werkers van de
sociale dienst.