Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

het hoogste democratisch beslissingsorgaan vertegenwoordigd is en er permanent overleg
kan plegen met alle lagen van de bevolking. Alhoewel de benaming ‘Vierde Wereld’ een
mobiliserende realiteit wil verwoorden, wordt de term vandaag door sommigen soms
stigmatiserend ervaren of nog niet altijd begrepen als een collectieve solidariteit tussen alle
burgers. De betrokkenen zeggen daarover zelf : ‘Die naam geeft ons fierheid en kracht om
tegen de armoede te vechten.’
- De Cirkel gebruikt de naam ‘ervaringsdeskundige’, om aan te duiden dat mensen door hun
beleving van armoede een eigen ervaring hebben die andere burgers niet bezitten. Die eigen
ervaring kan tot echte deskundigheid uitgebouwd worden. Men hoeft immers niet aan de
miserie-ervaring vastgekleefd te blijven. De ervaringsdeskundige neemt het verleden als
kennis mee. Met die deskundigheid moeten allen rekening houden die niet zelf de armoede
gekend hebben.
- De partner-verenigingen die de armste burgers verenigen en meewerkten aan het
Algemeen verslag over de armoede kozen gedurende het tweejarig overleg voor de
collectieve naam : ‘Verenigingen waar arme mensen het woord nemen’. Met die benaming
duiden de partner-verenigingen aan dat mensen die de armoede echt meemaken niet het
woord ‘krijgen’ maar het zelf opnemen. Dat ze zich daarbij verenigen in verenigingen die
uitgerekend dààraan voorrang verlenen, door o.m. die woorden te bewaren en te versterken.
En dat zij dit doen door mobilisering en in samenspraak met andere (niet-arme) burgers.
Cultuur begint dus bij de onvoorwaardelijke overtuiging en aanvaarding dat elke
mens volwaardig is en tot ontplooiing kan komen, ook al zijn nog niet alle
voorwaarden vervuld die iemand in staat stellen te communiceren of greep te
krijgen op de levensomstandigheden.
“Als je arm bent, wordt je afhankelijk gemaakt van anderen, meestal van diensten. Men
denkt in de plaats; men schrijft in de plaats, enz. Dat is vernederend. Arme mensen worden
zo veroordeeld tot stilte. Daardoor mogen ze zichzelf niet uiten, niet in woorden, maar ook
niet bijvoorbeeld via schilderen of tekenen.”
Wat hier dus in het geding is, is :
het fundamenteel recht op mondigheid.
CULTUUR 302
Want als de betekenis van de mens herleid wordt tot het oordeel van de ander, of als zijn
gedrag alleen nog maar een reactie kan zijn op de beslissingen en keuzen van een
buitenstaander, blijft de arme mens in een positie staan die het leven ondermijnt.
Het fundamenteel recht op mondigheid, als de grondslag van cultuur, houdt derhalve in dat
een mens in staat gesteld wordt - en daartoe de tijd en de middelen krijgt aangereikt - om
zichzelf te begrijpen, om zijn geschiedenis te kennen, om de redenen en oorzaken te kunnen
begrijpen waarom men in armoede leeft, om in relatie te treden tot de samenleving met haar
rechten en plichten, om een visie op het leven te kunnen ontwikkelen, om zich de
vaardigheden toe te eigenen die elke mens nodig heeft om zich vrij te ontwikkelen en om
tegenslagen het hoofd te kunnen bieden.
“Als men iets te zeggen heeft, mag en kan men dat zeggen, omdat men cultuur heeft. In
die zin maakt cultuur mensen vrij. En bovendien laat cultuur toe dat men zijn
persoonlijk evenwicht kan behouden of hervinden”.