Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

dromen koesteren van het mooie en goede leven dat elke burger betracht en dat aan hen
voorbijgaat :
Cultuur omvat ook het realiseren, vormgeven, aan eigen waarden en eigen zingeving
(bv. een gelukkig gezinsleven, goede arbeid, interessante relaties, sociale contacten).
Door de armoede worden mensen verhinderd om zelf deze waarden goed te realiseren.
Er ontstaat een steeds grotere afstand tussen hun aspiraties en de realiteit. Dit heeft
voor gevolg dat ze zich opsluiten in hun eigen leefwereld. De culturele armoede
verstevigt de negatieve beeldvorming die de buitenwereld ten aanzien van de armsten
heeft, wat dan weer bijdraagt tot de term ‘cultuur van de armoede. - (J. Wrésinski, Grote
armoede en sociaal-economische bestaansonzekerheid. ATD Vierde Wereld België, Brussel, 1987).
Anderzijds is het uitermate belangrijk dat de gehele samenleving de ‘eigen situatie’, of ‘de
context van armoede’ van mensen goed leert kennen en begrijpen : overheid, administraties,
politici, diensten, instellingen, alle beroepen en wetenschappen en de hele publieke opinie
dienen te beseffen welke drempels en uitsluitingsmechanismen mensen verhinderen om
cultuurdragers te zijn in de volle betekenis van het woord. Arme mensen willen niet arm
zijn of arm blijven : niet in hun visie op het leven en niet in de manier om vorm te geven
aan hun betrachtingen.
De groep St.-Gillis van de Beweging ATD Vierde Wereld merkt op, na lectuur, dat ze niet
houdt van de uitdrukkingen als : ‘cultuur van arme mensen’, ‘hogere cultuur’. Omdat:
“Elke sociale of etnische groep draagt bij tot de cultuur van de samenleving, vanuit
zijn eigen rijkdom die voortkomt uit de eigen ervaring, uit eigen traditie of
geschiedenis”.
Een samenleving kan verschillende culturen herbergen, gebonden aan sociale lagen,
etnische groepen, opleidings- en inkomenfactoren. Daarom stelt de werkgroep :
A l l e c u l t u r e n z i j n g e l i j k w a a r d i g e n m o e t e n g e r e s p e c t e e r d w o r d e n ,
i n d i e n d e o n g e l i j k h e i d e n o n v r i j h e i d v a n m e n s e n h i e r d o o r n i e t
v e r z w e g e n w o r d t .
Men zal derhalve culturen en mensen als gelijkwaardig beschouwen, met dien verstande
evenwel, dat iedereen duidelijk dient te weten dat sommige culturen en mensen getekend
zijn door een groter lijden dan andere, door meer onvrijheid en afhankelijkheid dan andere.
Inderdaad, mensen zijn pas gelijkwaardig in de mate zij even vrij en onafhankelijk zijn als
anderen, om de verantwoordelijkheid en keuze voor hun cultuur te kunnen beleven en vorm
geven.
“Als iemand in een caravan woont en daar vrij voor kiest - dat is iets helemaal anders
dan een gezin dat in een caravan moet wonen omdat ze niets anders meer vinden.”
4.1.1. GRONDERVARINGEN
CULTUUR 299
Vaak leeft het hardnekkige misverstand dat cultuur een luxe zou zijn. Al te vaak denken
hulpverleners en buitenstaanders dat cultuur een franje, een versiering is, waar mensen in
extreme armoede geen nood aan zouden hebben. Men zegt dan : ‘Iemand die nauwelijks zijn
huishuur kan betalen, hoeft toch niet naar de film!’ Of nog : ‘Iemand die niet dagelijks gaat
werken, moet toch niet op vakantie gaan !’