Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

ARBEID EN SOCIALE BESCHERMING 206
De eerst aanbeveling zal hier worden verduidelijkt.
Tegenover de toenemende uitsluiting van het recht op arbeid, moet de
overheid het ‘recht op arbeid’ erkennen als een opeisbaar recht evenals de
vrije keuze van de arbeid. Dit is niet anders dan de vertolking van de
Internationale Conventie van de economische, sociale en culturele rechten die
door België werd geratificeerd, en waarvan artikel 6, §1 stelt dat “iedereen de
mogelijkheid moet krijgen om zijn brood te verdienen door middel van een
baan die hij vrij kiest en aanvaardt.”
In navolging van Noord-Europa zou de hoeksteen van het beleid tegen uitsluiting
moeten bestaan uit een gewaarborgd recht, voor elke langdurige werkloze, op
bezoldigde arbeid. In Denemarken komt dat in de wet concreet tot uiting in de
bepaling dat al wie ten minste twee jaar werkloos is geweest een tijdelijke baan
krijgt die aan zijn mogelijkheden beantwoordt. Voorts heeft iedereen die een jaar
gestempeld heeft recht op een aangepaste opleiding. Er zouden wetten in die zin
moeten worden aangenomen.
Dit centrale voorstel is niet opgevat als een macro-economische strategie; het kan worden
verwerkt in diverse strategieën, als het ware als een “sluitsteen”, met een heel gebouw
eronder om het te schragen (macro-economisch beleid en tewerkstellingsbeleid), maar in het
besef dat zonder die sluitsteen de hele strijd tegen de maatschappelijke uitsluiting dreigt
ineen te storten. Het is een politieke eis in de strijd tegen de armoede.
Dat recht moet niet worden omgezet in een verplichting. Bij de invoering van het ‘recht op
arbeid’ moet het belang van de werkzoekende centraal blijven. Dat betekent dat het systeem
niet moet worden gebruikt om sommigen ondraaglijke lasten op te leggen of om ze uit te
sluiten (zie de impact van het begeleidingsplan voor werklozen op de armsten).
De verwezenlijking van het verzekerd recht op werk en op vorming lijkt rechtvaardig en
doeltreffend. De vraag naar de haalbaarheid ervan blijft echter bestaan en wordt trouwens
terug aangehaald in het derde deel van dit Verslag.
De verwezenlijking van een dergelijk systeem van garanties is ongetwijfeld een zeer
ambitieuze doelstelling, maar zou ten minste acht belangrijke voordelen met zich
meebrengen:
- vermijden dat de zwakste werklozen definitief de band verliezen met de
werksituatie;
- het aanbod van werkkracht flexibeler maken door de langdurig werklozen vlotter
beschikbaar te maken voor de arbeidsmarkt;
- op een radikale manier de langdurige werkloosheid verminderen;
- het fenomeen van afroming dat inherent is aan elke wedertewerkstellingspolitiek
tegenwerken, aangezien men verplicht zou zijn om iedereen dezelfde rechten te
geven;
- de sociale zekerheid doeltreffender maken door haar functie als springplank naar de
arbeidsmarkt te versterken en haar niet in de eerste plaats te zien als compensatie
voor inkomensverlies;
- de zogenaamde ‘passieve’ uitgaven van de werkloosheidsuitkeringen op die manier
mobiliseren door ze toe te kennen aan de meest produktieve transfertsystemen;
- langs wetgevende weg de overheid voor haar verantwoordelijkheden plaatsen in de
strijd tegen de werkloosheid, door een bovengrens of in ieder geval een maximale
werkloosheidsperiode op te leggen voor elke burger;
- en ten slotte, een alternatief bieden voor een beleid dat voortdurend de druk vergroot
op de werklozen, en ze zelfs na een zekere tijd uitsluit van de sociale zekerheid.