Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

INLEIDING
OCMW 73
De armsten getuigen dat ze zelf verantwoordelijkheid willen dragen voor hun leven en dat
van hun gezin. Maar de slechte levensomstandigheden dwingen hen beroep te doen op
anderen. Nooit is dat een vrije keuze. Afhankelijk zijn van de goede wil van anderen,
ontneemt hen het recht om zelf te leven.
Tijdens de voorbereidende fase van het Verslag is duidelijk naar voor getreden hoezeer het
recht op een gezin samenhangt met het vraagstuk van het recht op welzijn, wat dan weer
verband houdt met het recht op hulp. Bovendien raakt dit thema de kern van de
maatschappelijke participatie. Het werd dan ook reeds als een prioritair thema behandeld op
de studiedag van 27 november 1993.
Hoewel het recht op hulp betrekking heeft op de contacten tussen hulpverleners en
“hulpvragers” in het algemeen heeft de dialoog-werkgroep die dit thema behandeld heeft, de
klemtoon vooral op de bijzondere relaties met het OCMW gelegd. Het is immers in de
eerste plaats op het OCMW als openbare en belangrijkste (of zelfs enige) partner dat arme
mensen in iedere gemeente beroep kunnen doen. Dit neemt geenszins weg dat veel arme
mensen te maken hebben met een waaier van diensten en organisaties uit de gehele
welzijnssector : centra voor maatschappelijk werk, onthaalcentra, mutualiteiten,
ziekenhuizen, centra voor geestelijke gezondheidszorg, Kind en Gezin, PMS-centra,
Comités voor bijzondere jeugdzorg, jeugdrechtbanken, huisvestingsdiensten, RVA, VDAB,
het opbouwwerk, enzovoort...
De meeste aspecten die in dit hoofdstuk aan bod komen kunnen derhalve nuttig als
uitgangspunt dienen voor de relaties die de arme mensen in het algemeen met àlle
welzijnswerkers (moeten) aangaan.
Reeds van bij de eerste ontmoeting hebben de deelnemers aan deze dialoog-werkgroep
eraan gehouden uitgebreid te discussiëren over de oorspronkelijke titel “Recht op OCMWhulp
: een partnerschap met de hulpvrager”. Vooral rond de idee van een partnerschap werd
een geanimeerd debat gehouden. Verder in dit hoofdstuk wordt hierop dieper ingegaan.
Uiteindelijk werd gekozen voor een benaming waarbij de vlag beter de inhoud dekt. In
essentie, zo werd betoogd, moeten zowel hulpverleners als armen elkaar een eind tegemoet
komen. Het belangrijkste doel van deze zo moeilijke, complexe relatie is te komen tot het
samen zoeken naar en werken aan rechten en betere kansen.
Dit is dan ook de uiteindelijke titel van het eerste luik van het hoofdstuk rond het recht op
welzijn geworden.
De lezer zal daarbij worden rondgeleid in een aantal aspecten die door alle partners van dit
Verslag als uitermate belangrijk worden geacht. Er wordt vooreerst stil gestaan bij de
kwetsbare afhankelijkheid van de armsten ten aanzien van de hulpverlening. Nochtans is het
recht op een menswaardig bestaan wettelijk een voldongen feit. In hoeverre wordt dit
recht in de praktijk toegepast ? Welke zijn de basisrechten van de “gebruikers” van de
hulpverlening ?
Hoe kan de soms noodzakelijke, controlerende rol van bepaalde vormen van hulpverlening
worden verzoend met het elementair respect voor privacy en zelfbeschikking van de
betrokkenen ? Er wordt ook uitgebreid stil gestaan bij het recht op het bestaansminimum.
Een “minimum” waarbij aan elke burger de fysieke overleving wordt gewaarborgd, maar
talrijke vragen oproept als instrument om uit de impasse te geraken.