Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

GEZONDHEID 124
hulpbehoevenden een deel van de bevolking niet in de psychiatrie dreigt te belanden?
Zal de sociale controle op het eind van deze eeuw verlopen via de mentale controle,
waarbij het duale karakter van de samenleving wordt versterkt door het brozer
worden van het mentale evenwicht van de individuen? Zal de toestand van depressie
die wordt vastgesteld, die misschien wel in stand gehouden wordt, op bepaalde dag
geen uitgavepost vormen voor een maatschappij van bemiddelden?
We krijgen er koude rillingen van als we de apotheekrekeningen doornemen die ten
laste zijn van de sociale diensten. En ook de sociale werkers zelf zijn niet gevrijwaard
tegen een overconsumptie doordat de sociale confrontaties alsmaar heviger worden
en de sociale dossiers zich blijven opstapelen zonder enige hoop op een bevredigende
oplossing. Een alarmkreet, misschien. Een noodtoestand, zeker. Het is de hoogste tijd
dat we onze zelfbeheersing terugvinden om te voorkomen dat de oplossing van de
psychiatrische zorgverlening te allen koste geen uitvlucht zou vormen voor de
confrontatie met sociale dossiers die zo complex zijn dat ze ons elke moed ontnemen
om naar de best mogelijke oplossing te zoeken die deze mensen een menswaardig
bestaan zou waarborgen.
Alarmkreet in juli 1994 geslaakt door de voorzitter van een OCMW uit het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest en gepubliceerd in het tijdschrift van het Forum Bruxellois de Lutte
contre la Pauvreté.
Verschillende mensen die meewerkten aan de realisatie van dit Verslag hadden het
ook over de toenemende psychiatrisering van de armoedekwesties. Zij zeggen dat
men te vaak de uitdrukkingswijze van het lijden, dat veroorzaakt wordt door
onmogelijke levensomstandigheden, verwart met symptomen van mentale ziekte.
Deze ongerustheid tegenover de psychiatrisering van de armoede wat precies heel de
vraag is over het respect voor de individuele vrijheid en de privacy, bestaat ook in de
gerechtelijke wereld, zoals onderstreept wordt in het werk van de advocaten van het
Huis Droit et Quart Monde, die een analyse maken van de jurisprudentie.
Wanneer een bejaarde alleen woont in een huis waarin hij (of zij) al talrijke jaren
woont, is het niet aan de vrederechter er hem uit te zetten tegen zijn zin en hem op te
sluiten in een psychiatrische instelling met als enige reden dat deze persoon weinig
eet, zich niet verwarmt, in slechte hygiënische omstandigheden leeft en
onsamenhangende taal spreekt wanneer het over geld gaat.
Of verder, “vond men dat mensen die sociaal “op drift” geslagen zijn, die materiële
ontreddering, of eenzaamheid kennen, omwille van hun marginaliteit niet beschouwd
kunnen worden als mentale zieken enkel en alleen om de leemtes in te vullen van een
sociaal organisatiesysteem dat tekort schiet (te weinig plaats in de centra voor
alcoholontwenning, opvangtehuizen, appartementen met toezicht, enz.)”
De wet op de landloperij die een wettelijk vermoeden van gevaar bevatte mag dan
afgeschaft zijn door de wet van 12 januari 1993, men vindt die notie van gevaar ten
opzichte van de armsten vandaag terug in de toepassing van de wet op de
bescherming van de persoon die geestesziek is, waarin het criterium gevaar opnieuw
aanwezig is en zowel landlopers als alchol- en drugverslaafden bedreigt, van wie