Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

werking is daarvoor belangrijk, maar volstaat niet. Er is een actiever ‘wervend’ aanbod
nodig.
Vandaar ook het voorstel in de dialoog om de notie “actieve bijstand” anders te
interpreteren. Want het is duidelijk dat er geen weg terug is van actieve naar passieve
bijstand. Maar de actieve bijstand kan wel anders - positiever - ingevuld worden. Omdat alle
goede dingen uit drie bestaan worden daarom drie veranderingsvoorstellen geformuleerd,
die op korte termijn haalbaar geacht worden mits de nodige politieke goodwill.
Daarin zitten niet toevallig weer die twee momenten, die onmisbaar zijn voor een goed
bereik van de meest achtergestelden : het onvoorwaardelijk beroep kunnen doen op
effectieve “rechten” moet de basis bieden voor een menswaardig bestaan, en op basis
daarvan kunnen nadien verder kansen verruimd worden in de samenleving zelf.
• Drie denkpistes en veranderingsvoorstellen
OCMW 108
1/ De neiging tot negatief sanctioneren zou vervangen moeten worden door een strategie
van positieve aanmoedigingen. In plaats van inkomen te ontzeggen, kan men stapsgewijze
bijkomende middelen ter beschikking stellen naarmate men er op een goede manier gebruik
van maakt. Men zou het kunnen vergelijken met de integratietoelagen aan gehandicapten.
Dit zal een heel ander kader bieden voor de terecht aangeprezen “hulpverlening op maat” of
“maatzorg”. Het gaat tenslotte om een positief te formuleren doelstelling : mensen kansen
geven en aanmoedigen om zich beter te integreren in de samenleving. Dit kan vertaald
worden in een “handelingsplan” maar niet in een “integratiecontract”, omdat er in een
noodsituatie onvoldoende gelijkheid en vrijheid is om zich contractueel te binden. Pas dan
kan de hulpverlening in een positieve sfeer van vertrouwen en respect verlopen.
De verenigingen waar de armen het woord nemen waarschuwen niettemin dat hierbij enige
voorzichtigheid geboden is. Vragen worden gesteld : wie zal de positieve aanmoediging
beoordelen ? Wie zal interpreteren ? Op welke basis ? En wat gebeurt er indien er na
verloop van tijd géén positieve stappen gezet zijn ? Uiteraard is het onaanvaardbaar dat
mensen die het hoe dan ook moeilijk hebben om vooruit te komen als laatste groep uit de
boot van aanmoediging zouden vallen.
2/ Als er voor gekozen wordt de financiële steun bewust te koppelen aan een ruimer
hulpverleningsprogramma, dan is het ook evident dat daarvoor niet alleen de mogelijkheden
van de OCMW-sociale diensten benut worden. Men moet dan door open netwerkvorming
in het algemeen welzijnswerk de structurele voorwaarden creëren om de hele waaier aan
eerstelijnsdiensten op de gepaste manier in te schakelen. Actieve bijstand betekent dan een
actief betrekken van diensten - met hun sterke kanten - bij het individueel traject dat tot
maatschappelijke integratie kan leiden. Deze trajectbegeleiding moet opgenomen worden
door een vaste - maar vrij gekozen - vertrouwensfiguur, waarop arme mensen een beroep
kunnen blijven doen. Dat is de enige weg naar een integrale aanpak van uitsluiting en
armoede. Deze samenwerking kan alleen kans(en) maken, indien de veel te zwaar belaste
sociale diensten een grotere personeelsbezetting en een betere omkadering krijgen.
3/ Actieve bijstand moet ook betekenen dat het recht op een menswaardig bestaan op een
meer actieve, opsporende manier wordt aangeboden aan noodlijdenden. Het
vindplaatsgericht werken, het groepswerk, het opbouwwerk en het inschakelen van
ervaringsdeskundigen moeten meer ingang vinden in de uitbouw van de sociale
dienstverlening op de eerste lijn. Door samenwerking met andere diensten - vooral de
verenigingen van de armen zelf, het club- en buurthuiswerk met kansarme groepen en in