Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

De generatie-armen worden door sommigen gelijkgesteld met het “subproletariaat”, een
bevolkingsgroep die altijd heeft gearbeid, zij het op een onregelmatige, onbeschermde
manier en soms in het zwart. Die onregelmatigheid, waarvan men soms denkt dat er
vrijwillig voor gekozen werd, heeft te maken met de willekeur van werkgevers en met
economische wetmatigheden (bv. dagloners, interim- en seizoenarbeiders), maar ook met de
onmogelijkheid om dergelijke ondergewaardeerde arbeid lang vol te houden.
De armen werken meestal buiten de industrie, in zeer kleine bedrijfjes waar de vakbeweging
haast geen toegang heeft. Het is werk waarvoor weinig scholing is vereist en waar je als
werknemer ook weinig macht kan uitoefenen om je rechten af te dwingen. Door de massale
werkloosheid zijn de armen nu omzeggens uitgesloten uit de arbeidsmarkt; ze bevinden zich
in het gezelschap van zij die ooit een baan hadden, soms vele jaren lang, en die men op
zeker ogenblik de “nieuwe armen” heeft genoemd.
Het verhaal van Mevrouw H.
Mevrouw H. is de dochter van een knecht. Ze heeft drie jaar bijzonder
beroepsonderwijs gevolgd, snit en naad. Haar studies zette ze stop wegens de ziekte
van haar moeder. Het beroep van naaister heeft ze ook nooit uitgeoefend: ze heeft
vooral als kuisvrouw gewerkt, bij vijf verschillende schoonmaakbedrijven. Het was
vaak nachtwerk, wat moeilijk te combineren viel met haar gezinstaak (mevrouw H.
heeft zelf vier kinderen). Overigens viel met het parttime werk niet zoveel te
verdienen. Eén enkele keer kwam H. aan de kost met deur-aan-deur-verkoop van
abonnementen, maar dat duurde niet lang omdat haar omzet niet hoog genoeg lag.
Gelukkig kon ze in perioden van werkloosheid meestal terugvallen op de
werkloosheidsuitkeringen, hoewel de sancties en schorsingen nooit uit de lucht
waren.
Na haar laatste ontslag in 1981 lijkt haar loopbaan als schoonmaakster wel definitief
afgelopen: de sollicitaties op eigen initiatief en via de VDAB leverden niets meer op.
Enkele pogingen tot herscholing (snit en naad, gezins- en bejaardenhulp) liepen vast.
De aanslepende werkloosheid woog in 1982 zo zwaar, dat H. met de VDAB
overeenkwam dat ze als “moeilijk te plaatsen werkloze” geclasseerd werd. Met een
doktersbriefje in de hand trok ze naar de beschutte werkplaats. Die betaalde haar het
“normale” loon van 11.000 fr. per maand, terwijl de VDAB tussenkwam met een
supplement van 7 (zeven!) frank per uur. Na een paar weken concludeerde H. dat ze
in de beschutte werkplaats minder verdiende dan aan de dop, en liet ze zich ontslaan.
Sindsdien is ze 4 jaar onafgebroken werkloos.
(I. Nicaise, Wie heeft een werk voor mijnheer V. ? De Nieuwe Maand, augustus 1986; 39-41)
• De armoede breidt zich uit
ARBEID EN SOCIALE BESCHERMING 160
Die mannen en vrouwen zijn, net als de andere burgers in dit land, mensen die willen
werken, een maatschappelijke positie willen verwerven, erkend willen worden voor wat ze
doen en niet voor wat men denkt dat ze zijn. Het is geen subcategorie burgers, het zijn geen
aparte wezens die in een aparte wereld leven. Hun bestaan is de uitdrukking van de
tegenstrijdigheden in de moderne democratische samenleving die zich beroept op gelijkheid
van rechten en van kansen, maar waarvan de concrete verwezenlijking veel te wensen
overlaat.
De armoede neemt toe, en raakt ook de groepen die er zich beschermd tegen achtten. Arm
zijn is geen fataliteit, het is het resultaat van een maatschappelijk proces van uitsluiting dat