Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

Bovendien werd ook een andere werktitel “recht op toegang tot kennis en cultuur” in vraag
gesteld. Want ‘toegang tot’ klinkt voor iedereen te passief. De deelnemers onderstrepen
hierbij dat het culturele leven vertrekt vanuit de actieve bijdrage van elke burger. Elke mens
wil, vanuit zijn eigen positie en met de eigen mogelijkheden, een bijdrage leveren en
deelnemen aan de opbouw van het cultureel en maatschappelijk leven. Arme mensen willen
niet alleen ontvangers zijn van de cultuur die hen omgeeft. Zij wensen niet enkel toegang te
krijgen tot die cultuur die nu nog voor hen gesloten of ongekend bleef en die door anderen
vorm wordt gegeven. Hun betrachting is het leven zelf in handen te nemen, bewust te
worden van wie ze zijn en de oorzaken begrijpen van de plaats die zij innemen in de
samenleving. Arme mensen hopen dat hun ervaringen in hun strijd tegen armoede, waarde
krijgen in de ogen van anderen en opgetild worden als bijdragen tot de samenleving. Zij
hopen dat men deze bijdrage erkent als een van de culturele bijdragen van de armste
mensen.
Vanuit deze achtergrond stelt de werkgroep :
D e “ d e e l n a m e , b i j d r a g e e n o p b o u w v a n h e t c u l t u r e e l l e v e n ” i s e e n
f u n d a m e n t e e l r e c h t .
• De weg naar het begrip cultuur
CULTUUR 297
Voor een goed verstaan van dit hoofdstuk is het noodzakelijk om enige duidelijkheid te
scheppen rond het begrip ‘cultuur’. Het is niet de bedoeling om hier een wetenschappelijke
definitie weer te geven. De inhoud van het begrip cultuur, zoals hier door de werkgroep is
verwoord, is een leiddraad voor dit hoofdstuk.
Hoe deze definitie slechts geleidelijk tot stand kwam en hoe het begrip ‘cultuur’ werd
ingevuld, bleek reeds tijdens de eerste fase van het Algemeen Verslag, namelijk de fase van
de kennisverzameling. Hierover een bijdrage van de Beweging ATD Vierde Wereld :
- Na twee maanden voorbereiding, op basis van feitenfiches en getuigenissen, wilde een
groep mensen die armoede aan den lijve ervaren een overzicht maken van hun gesprekken
rond dit tema. Die voorbereiding leerde reeds dat niet iedereen het ‘begrip’ cultuur op
dezelfde manier invulde. En dat bovendien niet iedereen het ‘woord’ kende. Voor sommigen
behoorde deze term niet tot hun woordenschat, terwijl ze er intussen wél met veel
voorbeelden over spraken. Uiteindelijk legden ze, bij wijze van voorlopige omschrijving,
volgende gedachten samen. In een volgende stap onderlijnden ze hierin samen de
sleutelgedachten :
“Cultuur is iets buitengewoons, in de zin dat zij ons nieuwe dingen doet ontdekken.
Maar cultuur heeft ook met het dagelijks leven te maken, bijvoorbeeld de muziek die
men op de radio beluistert, de reportages en de debatten op de televisie, de informatie
die men leest in de kranten of die men hoort. Al die dingen voeden ons denken, wij
leren meer zaken kennen, wij zijn meer in staat om ons denken op te bouwen en ook
om meer te genieten van de mooie dingen (schilderkunst, muziek, architectuur, enz.),
die we vaak in het leven tegenkomen.
Cultuur helpt ons te ontdekken waar wij van houden, wat wij in staat zijn te doen. Zij
laat ons toe om toegang te krijgen tot veel soorten van kennis waardoor wij onze
vaardigheden meer en beter kunnen benutten.
Cultuur is een rijkdom voor iedere mens. Het is iets wat wij in ons hebben en dat ons
in staat stelt om met anderen tot een uitwisseling te komen, om naar anderen toe te
stappen. In die zin is cultuur een instrument.