Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

• de toegang tot het gerecht zonder enige discriminatie te waarborgen;
• een continue opleiding van de magistraten en griffiers te bevorderen.
Wat de (toegankelijkheid van de) openbare dienstverlening betreft - toch óók een belangrijk
aspect van het debat “recht op recht” - werd de openbaarheid van bestuur ingevoerd, werd
een meer actief informatiebeleid over overheidsbeslissingen en diensten opgestart, werden
experimenten opgestart met ombudsdiensten.
Wat de verbetering van de eigenlijke rechtshulp betreft, werd door de Minister van Justitie
beslist het budget voor pro-deorechtshulp op te voeren van 144 miljoen frank in 1993 tot
500 miljoen frank in 1997 (tegen 75 miljoen frank in 1988). Als tegenprestatie voor het optrekken
van het budget voor pro-deorechtshulp verwacht de Minister van Justitie een betere
serviceverlening door de Bureaus voor Consultatie en Verdediging in die zin dat zij de toets
van de 5 B’s zouden kunnen doorstaan.
De Nationale Raad van de Orde van Advocaten werkt in die zin hervormingsvoorstellen uit.
Vast staat dat in de toekomst ook de advocaten van ‘het tableau’ geroepen én vergoed zullen
worden voor het verlenen van pro-deorechtshulp. Een wijziging van het Gerechtelijk
Wetboek (art. 455 en 455 bis) in die zin wordt eerlang verwacht.
• De humanisering van de strafrechtsbedeling
RECHTSBEDELING 370
De problematiek van de arme burgers tegenover het recht en de rechtsbedeling werd
steevast ook geïllustreerd met de situatie van de armen, geconfronteerd met het strafrecht.
Het gedrag van arme mensen zou niet alleen sneller gecriminaliseerd worden; óók binnen
de strafuitvoering zouden zij minder gemakkelijk genieten van meer voordelige strafuitvoeringsmodaliteiten
(de indruk bestaat zelfs dat zij oververtegenwoordigd zijn in de
minst gunstige situaties, internering bvb.). Het niet beschikken over een vaste woonplaats of
vast werk bijvoorbeeld, zou onder meer aanleiding zijn tot deze discriminatie.
• Om hierrond bevestiging of ontkenning te verkrijgen, zou het zeer zinvol
zijn de gang van arme personen doorheen de strafrechtsbedeling
wetenschappelijk vast te stellen.
Géén ontkenning behoeft het feit dat het recht op maatschappelijke hulp en
dienstverlening van gedetineerden ernstig geschonden wordt. In een Rapport over de
humanisering van de gevangenissen en de maatschappelijke aanpak van delinquentie,
gepubliceerd door de Koning Boudewijnstichting (1991), wordt uitvoerig aangetoond
dat er zéér grote lacunes bestaan in de Belgische gevangenissen wat betreft
psychosociale hulpverlening, geestelijke gezondheidszorg, onderwijs en vorming,
beroepsopleiding en verbetering van de kansen op tewerkstelling, cultuurbeoefening
en vrijetijdsbesteding. Het zinvol gebruiken van de opsluitingstijd om de kansen op
een geslaagde sociale integratie te vergroten wordt in de praktijk nauwelijks
bewaarheid. Het uitgangspunt zou nochtans moeten zijn dat een gedetineerde wél zijn
vrijheid, maar niet zijn recht op maatschappelijke dienstverlening verliest.
De oorzaak van dit falend gevangenisbeleid werd voor een groot deel gezocht in de
Staatshervorming waarbij belangrijke persoonsgebonden bevoegdheden overgeheveld
werden naar de Gemeenschappen. De verantwoordelijkheid voor welzijn, gezondheid,