Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

2. De betrekkingen tussen school en gezin:
de opbouw van een partnerschap
ONDERWIJS 340
Er bestaan drie denkrichtingen over de oorzaak van de moeilijkheden die kinderen uit een
kansarm milieu op school ondervinden.
De eerste opvatting concentreert zich voornamelijk op de kinderen die “een individuele
deficiëntie vertonen ten opzichte van een ‘norm’”. De voorgestelde interventies bestaan erin
vroegtijdig elke achterstand te detecteren en de gebreken te herstellen.
De tweede denkrichting is opgebouwd rond maatschappelijke oorzaken. De
leermoeilijkheden van de kinderen worden dan verklaard door materiële belemmeringen
buiten de school (thuis zijn er geen boeken, de ouders kunnen niet helpen, er is geen tijd of
plaats voor huiswerk, enz.) en door tekorten in de opvoeding en in de cultuur binnen het
gezin, wat onder meer tot verbale achterstand leidt. De educatieve respons bestaat in dat
geval er in dat men de socio-culturele handicaps gaat compenseren. Zo wordt het gezin
bijvoorbeeld een pedagogisch project voorgelegd of gaat men na welke de
onderwijsvoorrangsgebieden zijn.
Beide denkrichtingen situeren de moeilijkheden uitsluitend bij het kind of zijn gezin, zonder
de werking van de school in vraag te stellen of na te gaan welke de interactie is tussen kind,
gezin en school.
Volgens een derde denkrichting moet men de betrekkingen tussen de verschillende actoren
analyseren om de leermoeilijkheden van kansarme kinderen te begrijpen.
De opvoedingsrelatie wordt immers beïnvloed door de kwaliteit van de relaties tussen kind,
gezin en school samen. Ondanks talrijke pogingen tot verbetering blijven die betrekkingen
vrij sporadisch en zijn ze vaak moeilijk in kansarme milieus.
“Gelukkig zijn de kinderen 6 uur op school! Maar jammer genoeg moeten ze daarna
weer terug naar hun ouders!” (woorden van een leerkracht).
“Maar als men je naar je gezinssituatie vraagt en je uitlegt dat je gescheiden bent,
zonder beroep, dat je niet werkt en van het O.C.M.W. leeft, is het meteen zover: je
krijgt een stempel opgedrukt.”
De voorstellingen die de leerkrachten zich over arme gezinnen en schoolgaan vormen,
stemmen niet overeen met wat men in die gezinnen werkelijk denkt. De leerkrachten leggen
maar moeilijk contact met die ouders en kunnen zelden hun opvoedkundige vaardigheden
erkennen. Zij gaan vaak denken, en soms bewijzen, dat de ouders zich van de school niets
aantrekken en het is ook zo dat de contacten maar heel sporadisch zijn.
Toch vestigen de ouders hun hoop op de school die zij zien als een kans voor hun kinderen
om later niet hetzelfde leven als zij te moeten leiden en om echt te leren lezen, schrijven,
rekenen en om een beroep te leren. Zij zijn bang dat de toekomst van hun kinderen niet
meer zal zijn dan een herhaling van hun huidige leven.
“De school, dat is, net als het leven, erg belangrijk. Als je niet naar school gaat, heb je
later geen normaal leven. Want je kan dan geen werk krijgen.”
“Je gaat naar school om te slagen. Je ouders, de hele familie zal dan trots zijn op
ons.”