Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

OCMW 116
overgangsritus thuishoort, heeft nu plaats gemaakt voor een vorm van weerstand, een eis die
steeds uitdrukkelijker wordt en gehoor vindt bij de mensen in de structuur. De gemeenschap
“op de drempel” vraagt het woord!
Een verouderd ritueel wordt voortgezet
We hebben het daarnet gezien, het functionele verloop van de ritus wordt belet. En terwijl
men tracht “de overgang te forceren” door pogingen tot reïntegratie, wordt de marge steeds
groter, komt zij steeds meer onder druk te staan. In de schoot van de structuur ontstaat
twijfel, de verwarring wordt merkbaar en kondigt het verlangen naar iets helemaal anders
aan.
Worden wij niet terecht door de dwingende oproepen van de mensen “op de drempel”
uitgenodigd om allemaal samen het grote structuurwerk weer op het weefgetouw te leggen?
En daarbij zou de zin zelf van de ritus moeten worden herdacht!
In tegenstelling met de meeste subjecten die graag (weer) een plaats in de structuur willen
innemen, toont de schroothandelaar dat hij eerder wenst gesteund te worden in het
volbrengen van een levensbestemming die hij al altijd heeft willen beheersen. Als de
voddenman zich bij het OCMW aandient, heeft hij niet het gevoel een mislukkeling te zijn.
Welke moeilijkheden hem ook tegenhouden, hij kent een uitweg: hij is voddenman in de
wereld van de rommel en als dusdanig behoort hij tot degenen die in de marge leven,
blijvend, vrijwillig. Daar hij de gedragslogica niet aanvaardt en al evenmin het juridischwettelijk
taaltje eigen aan de drempelperiode, en daar hij met al zijn overtuigingskracht de
celebrant verzoekt om een concrete relatie aan te gaan, herinnert hij er ons heel terecht aan
dat men niet zo gemakkelijk een kleed aflegt, ook al is het een vod, als men daardoor naakt
op straat komt te staan. En wat hij vooral weigert, is om in die rituele daad een waardigheid
te verliezen die wij, mensen van de structuur, nog te vaak verwarren met het miserabele
beeld dat wij van zijn leven hebben.
Uit zijn hele gedrag blijkt dat hij niet bang is om interpersoonlijke betrekkingen aan te
knopen met om het even wie. Waar hij argwanend tegenover staat, dat zijn de rollen die die
personen belichamen; hij wil niet meedoen met een opvoering waarin het subject zich
schuldig moet voelen over zijn mislukking.
Dat is de verborgen betekenis van de ritus: het individu dat de collectieve solidariteit inroept
is een mislukking, want hij heeft geen plaats weten te verwerven in de structuur die zich nog
altijd onschendbaar en almachtig vindt. Alhoewel de ritus niet veel perspectief op een
overgang meer biedt, “zegt” hij nog altijd dat men alleen in en voor de structuur kan slagen.
Dat is wat de schroothandelaar aanklaagt en samen met hem al degenen - en het zijn er
steeds meer - die hem in de marge bijtreden.
De schroothandelaar stelt een dialoog voor
Zolang de schroothandelaar genoegen neemt met de hulp die hem wordt toegekend en die
hem deel doet worden van de gemeenschap van “cliënten”, stelt hij de werking en de
betekenis van de ritus niet in vraag.
Maar dat gebeurt wel als hij een meer gedurfde aanvraag doet, een aanvraag die meer op
zijn lot is afgestemd, bijvoorbeeld als hij vraagt dat de instelling financieel zou tussenkomen
in de aanschaf van een vrachtwagen. Het OCMW staat dan voor een dilemma, heeft een
ongemakkelijk gevoel, wat wij veelbelovend durven te noemen.