Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

en mentale ontspanning af te wisselen. Zij vermeden een overaanbod van leerstof te
brengen.
Ook aan de ruimte werd bijzondere aandacht besteed, zoals in kleuterklasjes met
communicatie- of psychomotorische modules.
De kinderen betrekken in het leerproces en bij het leven op school, werd voor alle kinderen
doorslaggevend geacht om te slagen. De leerkrachten hebben dat concreet gestalte gegeven
door de leerlingen te leren aan zelfevaluatie te doen, door formatieve toetsen te houden,
door klasseraden te organiseren, door individueel en groepswerk af te wisselen, door
individuele lessen te geven, door homogene en heterogene groepen te vormen, door elkaar
iets te laten aanleren, enz.
Bovendien achten leerkrachten en personen die dicht bij zeer arme gezinnen werken , het
onontbeerlijk om, met het oog op het onthaal en het leren van iedereen, alle kinderen
gevoelig te maken voor de kennis en eerbiediging van de meest kansarme, en om houdingen
van solidariteit binnen de school op te zoeken en te ontwikkelen.
“Kennis samen delen, wat verandert dat in de klas? De sfeer is anders. Wij zijn als een
familie. De verstandhouding is beter. We praten makkelijker met elkaar. Alle
leerlingen gaan vooruit. De leraar kan sneller werken. De zwakkeren beginnen zich
gelijkwaardig te voelen en worden graag gezien. Ze zijn meer ontspannen. Degene die
uitleg geeft, is trots te kunnen helpen en voelt zich verantwoordelijk. Nu ga ik echt
goed met mijn vriendjes om. De verstandhouding is goed.”
Al die praktijken hebben een gemeenschappelijke noemer: er wordt positieve discriminatie
ingevoerd zodat iedereen kan bijleren. Zij die hun best hebben gedaan om hun leerlingen te
helpen, hebben hun weerstand tegen verandering overwonnen en leggen niet langer de
nadruk op het reproduceren van kennis zoals ze dat in hun opleiding hebben geleerd. Hun
kijk is veranderd. Die verandering is essentieel want “als een kind te maken heeft met een
leerkracht die impliciet iets van hem verwacht, in hem gelooft, en in zijn capaciteiten om
zijn handicap te overwinnen, dan blijkt dat kind wel iets te kunnen. Het past zijn gedrag aan
die verwachtingen aan. Het voelt zich in zijn ogen en in die van de anderen
geherwaardeerd. Het is in staat om veel te geven.”
De overheid moet de leerkrachten, pedagogische teams en scholen aanzetten tot het
ontwikkelen van pedagogieën die rekening houden met wat hun schoolbevolking eigenlijk
meemaakt en met de wereldsituatie. Dit zijn pedagogieën waarbij het leerproces een zin
krijgt, waaraan de leerlingen moeten deelnemen en waarmee zij zich solidair voelen.
Dit kan een vaste vorm krijgen door:
- de steun die verleend wordt aan welbepaalde pedagogische projecten
- de ontwikkeling van opleidingen in dit soort pedagogieën
ONDERWIJS 358
- de verspreiding van bedenkingen en ervaringen en de voorwaarden voor de weergave
ervan.
Een opleiding naar de Mensenrechten, met inbegrip van de opvatting van armoede als
schending van de Mensenrechten (met verwijzing naar de door de internationale instellingen
aangenomen teksten) moet worden ingevoerd in de basisonderwijsprogramma’s en in alle
richtingen van het secundair onderwijs.